Sınai mülkiyet hakkı, yeni bir buluşu, tasarımı, daha önce yapılmamış özgün bir çalışmayı ya da bir üretim tekniğini ilk...

AIPPI TÜRKİYE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI KORUMA DERNEĞİ YÖNETİM KURULU BAŞKANI RIZA FERHAN ÇAĞIRGAN “FIKRI MÜLKIYET HAKLARI, INOVASYONU DESTEKLEYEN, ÜRETIMLE YARATILAN KATMA DEĞERI ÖNCELEYEN, GIRIŞIMCI VE SAĞLIKLI BÜYÜME HEDEFLI EKONOMILER IÇIN ÖNEMLI BIR ARAÇ. BU ARACIN, HAK SAHIBI, KULLANICI, UYGULAYICI, YASA KOYUCU, HUKUKI ÇERÇEVESINI GELIŞTIRENLER TARAFINDAN TOPLUMU BILINÇLENDIRME VE REFAHI ARTIRMA GAYRETIYLE KULLANIMI IÇIN AIPPI TÜRKIYE OLARAK ÇALIŞIYORUZ.” DİYOR.

Sınai mülkiyet hakkı, yeni bir buluşu, tasarımı, daha önce yapılmamış özgün bir çalışmayı ya da bir üretim tekniğini ilk bulan kişi ve kurumun bu faaliyetler üzerindeki ticari hakları olarak tanımlanıyor. Buluşlar ve yenilikler, elbette ticari kazanç ve çıkarları da beraberinde getiriyor. Bu anlamda da sınai hak sahipliği, ilgili ürünün ya da hizmetin belirli bir süreliğine üretme ve satma hakkını buluşu yapan tarafa vermesi açısından iş dünyasında özel bir önem arz ediyor. Bu tür bir hak korumasının olmadığı durumda, her isteyen bu yeni fikri kullanarak ticari kazanç sağlayabilir ve buluşu yapan taraf mağdur edilebilir; ek olarak özellik teşkil eden bir ürünün herkes tarafından üretilmesi ürünün tüm özelliğinin kaybolmasına neden olabilir ya da tüketiciyi yanıltabilir.

Dünyada sınai mülkiyet hakkına ilişkin ilk çalışmalar, Sanayi Devrimi ile paralel olarak 1800’lü yılların ilk yarısında başlamış ve 20 Mart 1883’te imzalanan Paris Sözleşmesi ile sınai hakların kapsamı belirlenerek, sözleşmeye taraf olan ülkelerde koruyucu bir Birlik oluşturulmuştur. 1887’de kurulan Uluslararası Fikri Mülkiyet Haklarını Koruma Derneği de (Association Internationale pour la Protection de la Propriété Intellectuelle-AIPPI) bu çalışmaların sivil toplumda yansıması olarak önemini yüz yıldan uzun süredir korumaya devam ediyor.

Türkiye’de, 1 Mayıs 2007 tarihinde, AIPPI’nin önerisi ve davetiyle gerçekleştirilen bir toplantıyla temelleri atılan AIPPI Türkiye Ulusal Grubu ise halen, resmi olarak AIPPI Türkiye Fikri Mülkiyet Hakları Koruma Derneği ismi ile 26 Eylül 2008’den bugüne, fikri mülkiyet haklarının ulusal, bölgesel ve uluslararası düzeyde en geniş anlamda korunması, gelişmesi, desteklenmesi ve yaygınlaştırılmasıyla bu hakların korunmasının bir ihtiyaç olduğu bilincinin yerleştirilmesine hizmet edecek çalışmaları sürdürmeye devam ediyor. AIPPI Türkiye Fikri Mülkiyet Hakları Koruma Derneğinin Yönetim Kurulu Başkanı Rıza Ferhan Çağırgan ile derneğin amaç ve hedeflerinin yanı sıra makine imalat ve ihracatçılarının AIPPI Türkiye ile nasıl iş birliği geliştirebilecekleri, derneğin faaliyetlerinden nasıl yarar sağlayabilecekleri üzerine konuştuk.

AIPPI’nin uluslararası alandaki kuruluş hikâyesini bizimle paylaşır mısınız?

AIPPI’nin geçmişi sınai hakların korunmasına ilişkin Paris Sözleşmesinin imzalanmasını takiben, 1897 yılına dayanıyor. Dönemin önde gelen hukuk bilimci ve vekillerinin başlattığı girişimler sonucunda, 8 Mayıs 1897 tarihinde Brüksel’de yapılan ilk kurucular toplantısını yapan AIPPI, Ekim 1897’de Viyana’da ilk Kongresini gerçekleştirdi. Başlangıçta kongreler yılda bir defa gerçekleştirilmişse de ilerleyen zamanlarda sıklaştırılarak devam etmiştir. Dernek çalışmaları, 1914’te başlayan Birinci Dünya Savaşı sebebiyle sekteye uğrasa da AIPPI’nin yeniden dirilişi 1925’te İsviçreli Patent Vekili Eugen Blum’un önderliğinde gerçekleşmiştir. Bu gelişmeyi takiben derneğin ana merkezi İsviçre’ye taşınmış, ileriki yıllarda, bu kez İkinci Dünya Savaşı nedeniyle derneğin aktiviteleri 1938-1946 yılları arasında ikinci kez sekteye uğramıştır. Ancak savaşın ardından yeniden çalışmalarını sürdürmeye başlayan AIPPI’nin kuruluşundan bugüne kadarki gelişimi daimi bir devamlılık göstermiştir. İlk yıllarında dernek, Batı Avrupa ağırlıklı olarak işlev göstermişse de ilerleyen yıllarda Kuzey ve Güney Amerika, Doğu Avrupa, Asya, Avustralya ve Afrika kıtalarına da yayılarak gerçek anlamda bugünkü uluslararası yapısına ulaşmıştır. Böylelikle AIPPI, 1997 yılında Viyana ve Budapeşte’de 100’üncü yılını da kutlamıştır.

AIPPI Türkiye’nin kuruluşu ne zaman gerçekleşti?

11 Mayıs 2007 tarihinde, uluslararası derneğin önerisi ve davetiyle Türkiye ulusal grubunun kurulmasına yönelik, İstanbul Ticaret Odasının ev sahipliğinde bir toplantı gerçekleştirildi. Bu toplantıya uluslararası derneğin hâlihazırda bireysel olarak üyesi olan vekiller de davet edilmişti. Uluslararası derneğe bireysel üyeliği bulunan tüm üyelerin onayıyla AIPPI Türkiye Ulusal Grubunun kurulmasına yönelik çalışmalar, işte bu toplantıda başlatıldı. Daha sonra uluslararası derneğin 6-9 Ekim 2007 tarihleri arasında Singapur’da düzenlenen toplantısının son günü olan 9 Ekim 2007 tarihinde Türkiye Ulusal Grubunun kuruluşu onaylanarak kabul edildi. 26 Eylül 2008 tarihi itibarıyla tüzel kişilik kazanan ve Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre kurulu bağımsız bir dernek olarak yeni iç mevzuatıyla daha kurumsal bir yapıya kavuşan Fikri Mülkiyet Hakları Koruma Derneği, uluslararası dernekle iş birliği içerisinde, AIPPI Türkiye Ulusal Grubu misyonunu da üstlenmiş bulunuyor. AIPPI Türkiye Ulusal Grubunun ismi, üye sayısı olarak hızla büyümemiz ve gerek ulusal gerekse uluslararası alanda aktif çalışmalarımız nedeniyle bir başarı hikâyesi olarak uluslararası kongrelerde de duyurulmaya devam ediliyor.

Derneğin amaçları, hedeflerinden de söz edebilir miyiz?

Derneğin en temel amacı, toplumsal gelişmeye katkı sağlayacak biçimde fikri mülkiyet haklarının ulusal, bölgesel ve uluslararası düzeyde en geniş anlamda korunması, gelişmesi, desteklenmesi ve yaygınlaştırılmasıyla bu hakların korunmasının bir ihtiyaç olduğu bilincinin yerleştirilmesine hizmet etmek ve bu alanın gerek akademik gerekse de profesyonel anlamda gelişmesine kakı sağlamaktır. Bu amaca yönelik olarak dernek; her türlü ulusal ve uluslararası düzenlemelerin incelenmesi, geliştirilmesi, genişletilmesi ve uluslararası standartlara uygun hale getirilmesi için gerekli çalışmaları sürdürüyor. Dernek, gücünü, çalışmalarının ve konular itibarıyla ortaya çıkardığı görüş ve yönergelerinin hem içerik itibarıyla akademik nitelikte olmasından hem de uygulamaya yönelik farklı paydaşların katkısından alırken, çalışmalarını hak sahipleri ve kamu arasında çıkar dengesini gözeterek şeffaf ve kapsayıcı bir anlayışla yapılandırıyor.

AIPPI Türkiye’nin sunduğu hizmetleri detaylandırabilir misiniz?

AIPPI Türkiye olarak bugüne kadar yapmış olduğumuz faaliyetler sadece fikir aşamasında kalmayan ve Türkiye’de Fikri Mülkiyet Hukuku’nun yol haritasını belirleyen sürekli çalışmalar olmuştur. AIPPI Türkiye Ulusal Grubu, kurulduğu günden bugüne beş büyük uluslararası konferans gerçekleştirdi. Bu konferanslara Türkiye ve dünyadan hâkimler, savcılar, avukatlar, patent ve marka vekilleri ile öğretim üyeleri ve hak sahipleri katılarak, fikri mülkiyet dünyasının gündemdeki konularını, yaşanılan sorunları ve ilgili çözüm önerilerini uluslararası uygulamalar, öğretiler ve yasal düzenlemeler ışığında tartıştı. AIPPI Türkiye Ulusal Grubu üyeleri aynı zamanda düzenli olarak “Masabaşı Toplantıları/ Kahvaltılı Toplantılar” formatlarında bir araya gelerek, konu odaklı çalışmalar da yapıyor. Bu toplantılarda Türkiye ve dünyadaki fikri mülkiyet konusundaki gündem maddeleri tüm üyelerin görüşlerine açılıyor ve sonuçta AIPPI Türkiye Ulusal Grubunun pozisyonunu belirten nihai bir rapor oluşturuluyor. AIPPI Türkiye’nin sürekli faaliyetlerinden bir diğeri ise “Fikri Gündem” adındaki üç aylık dönemlerde yayımlanan e-Bültenidir. Dernek üyeleri tarafından gönüllülük esasına dayanılarak hazırlanan e-Bültende Türkiye ve dünyadaki en güncel fikri mülkiyet haberleri, akademik çalışmalar, vaka değerlendirmeleri ve röportajlar yer alıyor. Derneğimizin bir diğer sürekli faaliyeti de AIPPI IP Academy şapkası altında buluş sahiplerinden buluşu ticari değere dönüştürmek konusunda çalışmalar yapan uzmanlara, mühendislerden avukatlara ve fikri sınai mülkiyet konularına ilgi duyan öğrencilere kadar ulaşabildiği pek çok gruba farklı düzeyler ve temalarda fikri ve sınai mülkiyet eğitimleri vermesidir. Söz konusu eğitimlerin hem farkındalığın artmasında hem de teknik ve hukuki bilginin sağlıklı şekilde yaygınlaştırılmasında büyük önem taşıdığını gözlemliyoruz.

Makine imalat ve ihracatçıları derneğinizden nasıl faydalanabilir?

Derneğimiz, fikri ve sınai haklar alanındaki tüm güncel gelişmeleri takip ederek üyelerine bu konularda seminerler, paneller, eğitimler vermesinin yanı sıra fikri ve sınai haklar alanındaki gelişmelerin Türkiye’de de bilinmesi için resmi kuruluş ve bakanlıklarla sürekli iletişimini koruyor. Ulusal kanun ve her türlü mevzuat çalışmaları esnasında, gerektiğinde resmi kurum ve kuruluşlarla iş birlikleri yapıyoruz. Bu bakımdan da üyelerimize, faaliyet alanları itibarıyla ilgili konularda gerçekleşecek değişiklikler ve tasarılar konusunda resmi kuruluşlar nezdinde temsil edilme imkânı sağlıyoruz. AIPPI üyeleri, tüm bu çalışmalara aktif olarak katılarak hem sektör hem de şirketleri için katma değer yaratma imkânına sahip olabiliyor. Makine imalat ve ihracatının marka, patent, tasarım gibi sınai haklarla iç içe olan bir sektör olduğu ise açıktır. Derneğimize üye olunmasıyla birlikte, makine imalat ve ihracatçıları, tüm fikri ve sınai haklar alanında güncel sektörel bilgilere ulaşma, bu anlamda kahvaltılı toplantılara, yuvarlak masa toplantılarına, hâkim, savcı, avukat, patent ve marka vekili, öğretim üyelerinin katılımlarıyla gerçekleşen seminer ve konferanslara ücretsiz katılım ve diğer AIPPI etkinlikleri ve hizmetlerinden yararlanma imkanı bulacaktır. Tüm bunların yanında, derneğimiz, iş birliği yaptığı çeşitli kurum ve kuruluşlardan AIPPI üyelerine özel sağlanan imkânlardan yararlanmayı da sağlamakta ve üyelerinin sektör paydaşları arasında bilinirlik kazanmalarına da aracılık etmektedir.

Farklı örgütler ve/veya platformlarla iş birlikleriniz nelerdir?

AIPPI Türkiye olarak Türkiye’de fikri ve sınai mülkiyet alanında hizmet veren gerçek ve tüzel kişilerce en çok üyeye sahip derneğiz. Aynı zamanda bizim gibi yine bu alanda farklı konularda aktif olan Patent ve Marka Vekilleri Derneği (PEM), Fikri Mülkiyet Vekilleri Derneği (FICPI Türkiye), Teknoloji ve Lisans Yöneticileri Derneği (LES Türkiye), TÜSİAD Fikri Haklar Çalışma Grubu, TOBB gibi birçok ulusal ve uluslararası dernek ve kuruluşla da devamlı ve etkin iş birliği içindeyiz.