TÜRKİYE’NİN MAKİNECİLERİ, SALGINININ MAKİNE SEKTÖRÜNE ETKİLERİNİ ÖLÇMEK AMACIYLA NİSAN AYI BAŞINDA KAPSAMLI BİR SERİ ANKET ÇALIŞMASI BAŞLATMIŞTI. ÇALIŞMANIN 11-17 HAZİRAN DÖNEMİNDE GERÇEKLEŞTİRİLEN ÜÇÜNCÜ FAZINA AİT SONUÇLAR, HAZİRAN AYI SONUNDA KAMUOYU İLE PAYLAŞILDI. 211 FİRMANIN KATILDIĞI “MAKİNE SEKTÖRÜNE KORONAVİRÜS ETKİLERİ VE TEDBİRLERİ DEĞERLENDİRME ANKETİ” ÇALIŞMASININ ÜÇÜNCÜ FAZINDA, ÜRETİMDE NORMALLEŞME EĞİLİMİNİN GÜÇLENDİĞİ VE YENİ İÇ VE DIŞ SİPARİŞLERDE İYİLEŞMELER OLDUĞU GÖRÜLÜYOR.

MAKİNE SEKTÖRÜ, SALGINININ ETKİLERİNE YÖNELİK ANKETİN ÜÇÜNCÜ FAZ SONUÇLARINI AÇIKLADI

Türk makine sanayisi, salgın sürecinde tüm gücüyle üretime odaklanmaya devam etse de üretim ve talepte yaşanan düşüşler nedeniyle önemli kayıplar yaşamıştı. Nisan ayı başında Türkiye Makina Federasyonu’nun (MAKFED), Makine İhracatçıları Birliği (MAİB) ve TOBB Türkiye Makine ve Teçhizatı İmalatı Meclisi ile iş birliğinde gerçekleştirmeye başladığı “Makine Sektörüne Koronavirüs Etkileri ve Tedbirleri Değerlendirme Anketi” Nisan ve Mayıs dönemlerinde bu durumu net bir şekilde doğrulayan sonuçlar vermiş, seri anket tekniğiyle gerçekleştirilen çalışmada yaşanan ciro kayıpları, yurt içi ve yurt dışı siparişlerdeki durağanlık ile tedarik zincirlerinde yaşanan sorunlar açıkça ortaya koyulmuştu. Tüm dünyada Haziran ayı başında başlayan normalleşme çabaları ise üretim ve ticaretteki sorunların görece düzelme eğilimine girdiğine işaret ediyor. Bu kapsamda, 11-17 Haziran tarihlerinde 211 firmanın katılımıyla düzenlenen “Makine Sektörüne Koronavirüs Etkileri ve Tedbirleri Değerlendirme Anketi” de benzer sonuçlar gösteriyor.

MAKİNE SEKTÖRÜNDE TOPARLANMA HIZLI GERÇEKLEŞİYOR

25 Haziran’da kamuoyuna açıklanan anketin üçüncü faz sonuçlarında dikkat çeken başlıklardan ilki, her üç ankette de tespit edildiği üzere, makine imalat sektörü firmalarının yaklaşık yüzde 10’unun ihracat yapamaması, firma ölçekleri büyüdükçe artan oranda ihracat yönelimine sahip olunması. Firmaların yüzde 40’ı cirolarının yarısından fazlasını ihracattan elde ederken, 2020’nin ilk beş ayında ihracat yapmayan firma oranı ise yüzde 23’e yükselmiş durumda. Ciro içindeki ihracat payı oranındaki düşüş de anketin üçüncü fazında belirgin olarak kendisini gösteriyor. Buna göre, 2020 ilk çeyreğinde cirosunda azalış yaşayan firma oranı yüzde 50 iken bu oran ilk beş ayda yüzde 60’a çıkmış durumda. İki dönem karşılaştırmasında ciro artışı sağlayan firma oranı ise yüzde 40’tan yüzde 20’ye düşmüş durumda. Yine, 2020 ilk çeyreğinde ihracatında azalış yaşayan firma oranı yüzde 53 iken bu oran ilk beş ayda yüzde 62 olarak gerçekleşmiş. İki dönem karşılaştırmasında ihracat artışı sağlayan firma oranı da yüzde 33’ten yüzde 14’e gerilemiş durumda. 

Anketin önemli sonuçlarından bir diğeri ise Haziran ayı itibarıyla firmaların normal üretime dönme eğilimine geçiyor olmaları. İki hafta ve üzerinde duruşa geçen firma oranında da belirgin düşüşlerin izlendiği üçüncü faz anket sonuçlarına göre, firmaların çoğunluğunun üç aya kadar siparişi olmakla birlikte elinde siparişi olmayan firma oranı yüzde 7’ye gerilemiş. Yine, Haziran ayı itibarıyla firmaların yüzde 15’inde yeni iç ve yüzde 35’inde yeni dış sipariş olmamasına karşın öncesine göre sipariş alma oranlarında da iyileşmeler izleniyor. Diğer yandan, firmalar ana pazarların açılış zamanı ile normalleşme sonrasında müşteri davranışlarındaki değişiklik olasılıklarından endişe duymaya devam ederken, önümüzdeki üç aya yönelik iyimserlik havasının güçlendiği de anlaşılıyor. Tedarikçi kaynaklı aksaklıklarda iyileşme bekleyenlerin oranı yüzde 33’ten yüzde 52’ye çıkarken, tedarik süreçlerinde kötüleşme bekleyenlerin oranı da yüzde 27’den yüzde 15’e gerilemiş durumda. Talep yönlü aksaklıklarda iyileşme beklentileri de yüzde 33’ten yüzde 54’e çıkarken, kötüleşme bekleyenlerin oranı yüzde 38’den yüzde 18’e gerilemiş.

İSTİHDAM İYİLEŞİYOR

Anket sonuçlarına göre, Türkiye’deki makine teçhizat yatırımlarının 2019 sonundaki seviyesine ancak 2021 ortalarında döneceği beklentisi hâkimken, firmaların ancak yüzde 35’inde tam olan istihdam düzeyinin yüzde 62’ye yükselmesi; çalışanların yüzde 75’i izinli/kısa çalışma oranının da yüzde 5 seviyelerine kadar düşmesi sevindirici bir gelişme olarak değerlendirilebilir. Bu veri, çalışanların ağırlıklı olarak iş başı yaptıklarını net bir şekilde ortaya koyarken, firmaların ancak yüzde 15’inin düşük yoğunluklarda ücretsiz izin uygulamasına gittiği anlaşılıyor. Bununla birlikte tam veya kısa zamanlı evden çalışmanın verimliliği düşürdüğünü ifade edenlerin oranı yüzde 60 iken, tam veya kısa zamanlı evden çalışmanın verimliliği arttırdığını söyleyenlerin oranı ise yüzde 6 olarak ölçülmüş. 

KAPASİTE KULLANIMI ZAYIF

Kapasite Kullanım Oranı başlığında ise anket, firmaların yüzde 63’ünün yüzde 60 ve altında KKO oranında çalıştığını; yüzde 71 KKO oranı üzerinde olan firma sayısının ise ancak yüzde 22 olduğunu söylüyor. Buna karşın firmaların sadece yüzde 22’si halihazırda başa baş nokta kabul edilen yüzde 50 KKO ile çalıştığını ifade ederken, yüzde 35’i de bu beklentiyi 2021 yılına bırakmış durumda. 

FİNANSAL SIKINTILAR HÂLÂ SÜRÜYOR

Anketin önemli bir başka sonucu da firmaların finansal durumlarına yönelik gerçekleşmiş. Buna göre, ankete katılan firmaların yüzde 70’inde borç/öz kaynak oranı yüzde 50 ve altındayken yüzde 15’inde bu oran yüzde 51 ila yüzde 75 aralığında. Yine, firmaların yüzde 37’sinde hazır değerler/kısa vadeli borç oranı yüzde 50 ve üzerindeyken, firmaların yüzde 19’unda bu oran yüzde 10 ve altında seyrediyor.

FİRMALAR, “GÜVENLİ ÜRETİM KALİTE BELGESİ”NE İLGİ GÖSTERMİYOR

Son olarak, ankete katılan firmaların yeni normali mevcut organizasyonel yapılarıyla yönetecek”TSE COVID 19 Güvenli Üretim Kalite Belgesi”ne olan farkındalık ve ilgilerinin de oldukça düşük gerçekleştiğini söyleyebiliriz. Bununla birlikte firmalar, yeni normal döneme yönelik iş planları önceliğinde sırasıyla ihracat pazarlarının çeşitlendirilmesi, dijital altyapıdaki eksiklerin giderilmesi ve verimliliği arttırmak üzere ürün konsolidasyonuna gidilmesi konularında dikkatlerini yüksek tutuyorlar.