İnsanlık açısından en önemli sektörlerin başında gelen tarımı şekillendiren tarım makineleri sektörü 2007 yılında ihracatta yüzde 92 oranında artış göstererek makine ihracatının yıldızlarından oldu.Tarım, son birkaç yıllık süreçte en çok konuşulan sektörlerin başında geliyor. Küresel ısınmanın doğrudan etkilediği sektör, artan gıda fiyatları, pirinç krizi, biyoteknolojik ürünler gibi kimi başlıklarla neredeyse her gün gündeme oturuyor. Geçmişte olduğu gibi sadece gıda ve...

Tarım, son birkaç yıllık süreçte en çok konuşulan sektörlerin başında geliyor. Küresel ısınmanın doğrudan etkilediği sektör, artan gıda fiyatları, pirinç krizi, biyoteknolojik ürünler gibi kimi başlıklarla neredeyse her gün gündeme oturuyor. Geçmişte olduğu gibi sadece gıda ve giyinme ihtiyacını karşılamanın çok ötesine geçen sektör, günümüzde insan hayatı için çok daha fazla yaşamsal önem taşıyor. Sektördeki olumlu ya da olumsuz gelişmeler bütün dünyayı doğrudan etkilerken, dünya ekonomisini yönetenler gündemdeki gıda kriziyle ilgili çözüm arayışlarına şimdiden başlamış durumdalar. İnsanoğlu açısından bu denli önemli olan tarımsal faaliyet ise tarım makineleri sektöründeki gelişmelere göre şekilleniyor. Tarıma hizmet eden makinelerin ve ekipmanların üretimini, ticaretini ve tüketimini kapsayan tarım makineleri sektörü, tarımda yaşanan olumlu ya da olumsuz gelişmelerden doğrudan etkileniyor. Ayrıca bu sektördeki olgular tarımsal üretime ve verimliliğe de birebir teshir ediyor. Bu kapsamda değerlendirdiğimizde, tarım alet ve makineleri imalat sektörünün tarım sektörü dikkate alınmaksızın, bağımsız olarak irdelenmesi ve planlanması yanlış olur. Tarım sektörü için belirlenen hedeşer, tarım alet ve makineleri sektörüne ilişkin plan çalışmalarında temel alınmak durumunda.

TÜRKİYE’NİN İHRACATI YÜZDE 92 ARTTI

Türk tarım makineleri sektörünün iç pazarın ihtiyaçlarını karşıladığını ve özellikle son yıllarda sektörün dış rekabete açılmasıyla ihracatta da önemli gelişmeler gösterdiğini görüyoruz. İhracat değerindeki artışların, büyük oranda son dönemde gerçekleştirilen modernizasyon ve teknoloji yenileme ile yoğun uluslararası pazarlama çabalarının bir sonucu olduğu görülüyor. Türk tarım makineleri imalat sanayisinin ürün yelpazesini ise, tarım traktörleri, biçerdöverler, tek akslı motorlu çapalar (motokültörler), motorlu biçme makineleri, toprak işleme ve tohum yatağı hazırlama makine ve ekipmanları, ekim, dikim makine ve ekipmanları, gübreleme makineleri, bitki koruma ve sulama için araç ve donanımlar, hasat makineleri ve ekipmanları, ürün harmanlama, kurutma, savurma, temizleme, sınışandırma, işleme için makine ve ekipmanlar, hayvansal üretim için makine ve ekipmanlar, tarla ve bahçe üretimi için diğer makine ve ekipmanlar oluşturuyor.

ASLAN PAYI TRAKTÖRÜN

Türkiye’nin son iki yıldaki tarım makineleri ihracatına bakıldığı zaman toplam ihracat içerisinde traktörlerin çok önemli bir payı teşkil ettiği dikkat çekiyor.

2007 yılında toplam 636 milyon dolar tarım makineleri ihracatı gerçekleşmiş ve bir önceki seneye göre yüzde 92,1 oranında bir büyüme yakalanmış durumda. Bu ihracatın 524,3 milyon doları traktör grubunda gerçekleşmiş. Tarım makineleri sektöründe, ihracatta adeta amiral gemisi konumunda olan traktörleri, 45,8 milyon dolarlık ihracatla tarla, bahçe tarımında, ormancılıkta kullanılan makine ve cihazlar ve 29,5 milyon dolarlık ihracatla hasat, harman, biçme, ürünleri ayırma, temizleme makine ve cihazları izliyor. İhracat oranlarında en fazla büyüme, yüzde 214,5’lik artışla taşıtlar için römorklar, yarı römorklar vb. ile aksam ve parçaları mal grubunda yaşanırken, bu grubu yüzde 101,3’lük büyüme ile traktörler ve yüzde 96,2’lik büyüme ile tarım, ormancılık, kümes hayvancılığına mahsus makine ve cihazlar takip ettiler.

DOĞRU ADIM: RUSYA PAZARINA GİRMEK

Türkiye’nin tarım makineleri ihracatı yaptığı ilk beş ülke sırasıyla Fransa, Almanya, Rusya Federasyonu, ABD ve İngiltere’dir. 2006 yılında 331 milyon dolar değerinde gerçekleşen tarım makineleri ihracatın 2007 yılında yüzde 92 oranında artış kaydederek 636 milyon dolara yükseldiği görülüyor. Sektörde 101,4 milyon dolarla Fransa en fazla ihracat yapılan ülke konumundayken, bu ülkeyi 89,4 milyon dolarla Almanya, 40,9 milyon dolarla Rusya, 36,3 milyon dolarla ABD ve 27,9 milyon dolarla İngiltere takip ediyor. Ayrıca genel ithalatında yüzde 65,9 oranında büyüme gösteren ve bu anlamda gelecek vadeden bir pazar olan Rusya’nın tarım makineleri ihracatı mızda üçüncü sırada olması, girişimcilerimizin çok doğru bir rotada ilerlediklerini gösteriyor.

İTHALATTA DÜŞÜŞ SEVİNDİRİCİ

Türkiye’nin 2006 yılında 1 milyar dolar olarak gerçekleşen tarım makineleri ithalatı 2007 yılında yüzde 4 oranında gerileyerek 993,3 milyon dolar değerinde kaydedilmiş durumda. Türkiye’nin tarım makineleri ihracatında olduğu gibi ithalatı içerisinde de en fazla payı traktörler alıyor. Türk tarım makineleri sektörü daha çok küçük ve orta ölçekli tarım işletmeciliğine yönelik makinelerin üretimini yapıyor. Söz konusu mal grubu ihracatını ithalatın üzerine çıkarmak için geleneksel tarımdan modern tarıma geçiş sürecinin yaşandığı ülkelere ihracatı artırmak gerekiyor. Türk tarım ve ormancılık makineleri sektörünün, küresel rekabet gücüne ulaşması için orta ve uzun vadede büyük ölçekli makineler üretmesi ve teknoloji düzeyini geliştirmesi yaşamsal önem taşıyor.

İthalatta en fazla düşüş gösteren ve Türkiye’nin ithalat-ihracat dengesini sağlayabilmesi açısından umut veren mal grubu yüzde -81,7’lik oranla taşıtlar için römorklar, yarı römorklar vb. ile aksam ve parçaları. Bu grubu, yüzde -17,4’lük düşüşle hasat, harman, biçme, ürünleri ayırma, temizleme makine ve cihazları ve yüzde -3,9’luk düşüşle traktörler izliyor. İthalatta en fazla artış gösteren mal grubu ise yüzde 61,6’lık artış oranıyla tarım, ormancılık, kümes hayvancılığına mahsus makine ve cihazlar olurken, bu grubu yüzde 55,4’lük artışla sıvı, tozları püskürtmeye, dağıtmaya mahsus mekanik cihazlar takip ediyor. Türkiye’nin 2007 yılında tarım makineleri ithalatı gerçekleştirdiği ilk beş ülke, 196,9 milyon dolarla Hollanda, 171,9 milyon dolarla Almanya, 127,9 milyon dolarla İtalya, 101 milyon dolarla Fransa ve 82,7 milyon dolarla Belçika olarak sıralanıyor.

REKABET GÜCÜNÜ ARTIRMAK ŞART

Giderek gelişen rekabet ortamı, üretim teknolojisi ve ürün kalitesi seviyemizin daha da geliştirilmesini zorunlu kılıyor. Türkiye Tarım Makineleri İmalatı Sanayisindeki gelişmelerin, sektörün dünya ve ülkemiz tarım sektörü ile ilişkisi ve ülkemiz tarımı için önemi dikkate alınarak değerlendirilmesi gerekiyor. Türkiye’nin tarımsal nüfusu giderek sanayi ve hizmet sektörlerine kayıyor. Bunun yanı sıra, tarımda üretimin artırılması, maliyetinin düşürülmesi, ürün kalitesinin geliştirilmesi de stratejik amaçlar arasında yer alıyor. Tarım ve ormancılıkta kullanılan makineler sektörü, yurt içi talebi karşılayacak, ayrıca ihracatta yakalamış olduğu gelişme eğilimini arttırarak sürdürecek potansiyele sahip durumda. Ancak, henüz teknolojik gelişimini tamamlayamamış küçük ve orta ölçekli sanayicilerimiz sektörün rekabet gücünü zorluyorlar.

DOĞRU ADIMLAR ATILIRSA GELİŞİM KAÇINILMAZ

Türkiye ekonomisi için oldukça önem taşıyan bu sektörün başlıca sorunlarının ortadan kalkması için; enerji, hammadde gibi üretim girdileri maliyetlerinin azaltılması, yatırımların finansmanı ve teşvikinin doğru ve yeterli bir şekilde sağlanması, yurt dışı yatırım ve işbirliği imkânlarının desteklenmesi, firmalarca kalite kontrolü ve standartların yerine getirilmesine özen gösterilmesi, sektör ürünlerine ilişkin uygulamadaki Türk standartlarının AB ile uyumunun sağlanması, kullanılmış traktör ve tarım ve ormancılıkta kullanılan makinelerin ithalatının azalmasının sağlanması gerekiyor. Ayrıca, Türk tarımının yapısal sorunlarından biri olan miras hukuku ile toprakların küçülmesinin önüne geçilmesi tarım sektöründe makine kullanımının artmasını sağlayacak önemli bir adım olur.

TARIM MAKİNELERİNDE HÂKİMİYET AB’NİN

Alman Mühendislik Federasyonu’nun (VDMA) raporuna göre 2006 dünya tarım makineleri ve traktör pazarı 50 milyar euro olup, bu değerin yüzde 43’üne AB, yüzde 28’ine Kuzey Amerika sahip bulunuyor. VDMA’nın ekonomik raporuna göre 2006 yılı itibariyle AB’de 226 bin adet traktör üretimi yapılıyor ve AB mekanizasyon üretiminde traktör 7,8 milyar euro paya sahip durumda.

Birleşmiş Milletler (BM) İstatistik Bölümü verilerine göre ise 2006 yılında toplam dünya tarım makineleri ihracatı 62,1 milyar dolar değerinde gerçekleşmiş ve bir önceki yıla göre yüzde 11,1 oranında artış göstermiş durumda. Dünya tarım makineleri ihracatında 12,5 milyar dolar ihracat ile Almanya lider ülke konumundayken, Almanya’yı 8,5 milyar dolar ile ABD, 5,4 milyar dolarla Hollanda, 4,7 milyar dolarla Fransa ve 4,2 milyar dolarla İtalya takip ediyor. İhracat artış oranında ise ilk beş ülke içinde, yüzde 23,2’lik artış yakalayan Hollanda göze çarparken, Hollanda’yı yüzde 19,2’lik bir artış oranı yakalayan Fransa izliyor.

RUSYA İHRACATÇININ İŞTAHINI KABARTIYOR

İthalata genel olarak baktığımızda, 2006 yılında dünya toplam tarım ve ormancılık makineleri ithalatının yüzde 12,3 oranında azalma göstererek 48,5 milyar dolar olarak kaydedilmiş olduğunu görüyoruz. Dünya tarım ve ormancılık makineleri ithalatındaki ilk sıradaki ülke, 8,6 milyar dolarlık ithalatla ABD. ABD’yi 4,1 milyar dolarla Kanada, 3,9 milyar dolarla Fransa, 3,8 milyar dolarla Almanya ve 2,3 milyar dolarla Rusya takip etmekte. Tarım ve ormancılık makineleri ithalatı genel toplamda bir önceki seneye göre düşmesine rağmen, ithalatta ilk beş sıradaki ülkelerden Fransa’daki yüzde 5’lik düşüş hariç diğer ülkelerde artış yaşanmış durumda. İthalat oranı bir önceki seneye göre yüzde 65,9 büyüyen Rusya ise bu pazarda iş yapmak isteyen firmalar açısından çekim merkezi haline gelme yolunda ilerliyor.

SEKTÖR DÜNYA ÇAPINDA BÜYÜYOR

Son yıllarda tarım makineleri sanayisi dünya çapında hızlı bir büyüme gösteriyor. Özellikle bu sektörün başlıca üretim merkezi olan Almanya’da son üç yıl içerisinde büyüme rakamları önemli artışlar göstermiş durumda. Başta Almanya ve Fransa olmak üzere Batı Avrupa ülkeleri tarım makineleri sanayisi için en önemli pazarı oluşturuyor. Batı Avrupa ülkeleri 2006 yılında da bu konumunu korumaya devam etmiş ve bu arada Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri de önemli bir büyüme yakalamış durumdalar.

2005 yılında Avrupa Birliği ülkelerinde ise yaklaşık bin tarım makinesi imalatçısının üretimi 19,8 milyar euro değerinde gerçekleşirken bu rakam 47 milyar euro olan dünya üretiminin yüzde 42’sini oluşturmuş. 2005 yılı verilerine göre Avrupa’daki en büyük tarım makineleri ve traktörleri üreticisi yüzde 25’lik payla Almanya olurken, onu yüzde 22 ile İtalya, yüzde 17’yle Fransa ve yüzde 9’la İngiltere takip ettiler.

Tarım makineleri veya en azından bunların parçaları büyük ölçüde Avrupa’da üretilirken traktörler sadece 9 Avrupa Birliği üyesi ülkede üretiliyor. 2003-2006 yılları arasında, üretim miktarı yaklaşık 227 bin adet olarak gerçekleşmiş. En büyük üretici konumundaki ülke İtalya iken traktörler genellikle Avrupa pazarı için üretiliyor.

SEKTÖRÜN LİDERİ ALMANYA

Tarım makineleri sektöründe Almanya yüksek döviz kuru oranları sayesinde ihracat şampiyonu olma yolunda ilerliyor ve son yıllarda ABD’nin tahtını sarsıyor. Ayrıca, Almanya’da ihracat, toplam ithalatın üç katı olarak gerçekleşiyor.

Batı Avrupa’da 2006 yılında istikrarlı bir iç pazar ve genişleyen dış pazar sayesinde satış oranlarında yüzde 5’ten daha fazla bir büyüme gerçekleşmiş. Almanya da bu pazarda yaklaşık yüzde 12 oranında bir büyümeyle güçlü bir yer edinmiş durumda. Bu nedenle Almanya, Orta ve Doğu Avrupa pazarında yeni veya kullanılmış tarım makineleri sektöründe başlıca tedarikçi konumuna gelmiş durumda. Almanya, diğer ülkelerin toplam tarım makineleri ithalatından ortalama yüzde 35 oranında pay alıyor. Öte yandan 2006 yılında Fransa, İtalya ve İngiltere’nin bu pazara ihracatı da önemli bir gelişme kaydetti. Başlıca tarım ürünlerinin üretici fiyatlarında yaşanan artışla tüketici gelirlerinin artması ve tarım sektörüne yapılan yatırımların gelişmesi gibi faktörler bu sektörde yaşanan iyileşmenin en önemli nedenleri arasında gösteriliyor. 2005 yılında Avrupa’da tarım makineleri sektörünün lideri yaklaşık yüzde 8’lik büyüme ile yine Almanya olurken Hollanda, Danimarka ve Belçika’da da bu sektörde gelişmeler gözlendi.

“ Türkiye’nin yüzde 92 oranında büyüme gösteren tarım makineleri ihracatının daha da artması için, Rusya gibi modern makinelere acilen ihtiyaç duyan pazarlara önem vermesi gerekiyor.”

TÜRKİYE TARIM MAKİNELERİ SEKTÖRÜ

>> 130 adet civarında farklı tarım makinesinin imalatı yapılmaktadır.

>> Küçük ölçekli firmaların ürettikleri malların büyük bir kısmı, bulundukları bölgede tüketilmektedir.

>> Sektör yaklaşık olarak 15.000 kişiye direkt istihdam sağlamaktadır. Traktör grubu 3.000 kişi ile toplam istihdamdan pay almaktadır. İşçi/toplam personel oranı %70 civarındadır.

>> Ekipman grubunda Konya, İzmir, Aydın, Manisa, Balıkesir, Bursa, Tekirdağ, Adana istihdam ve firma sayısı bakımından ilk sıralarda yer almaktadır.

>> Tarım bölgelerine göre bir karşılaştırma yapıldığında tarımsal mekanizasyon araçlarının en yoğun olduğu ilk dört bölge Ege, Orta Kuzey, Orta Güney ve Marmara’dır.