2009 yılında Türkiye’nin ağaç işleme makineleri ihracatı yaptığı ülkeler arasında İran 8,9 milyon dolar ile birinci sırada yer alırken, bu ülkeyi 6,5 milyon dolar ile Irak ve 4,7 milyon dolar ile Rusya takip etti. Mısır, en fazla ihracat gerçekleştirilen...
Günlük hayatta hemen hemen her alanda karşımıza çıkan ürünlerin üretimini gerçekleştiren ağaç işleme makinelerinin Türkiye sektör ihracatı 2008 yılında 87 milyon dolar olarak gerçekleşti. 2009 yılında sektör ihracatı yüzde 38 oranında azalarak 54 milyon dolar seviyesine geriledi. Türkiye’nin 2009 yılındaki sektör ihracatı ürün bazında incelendiğinde, 15 milyon dolar ile ağaç vb. işleyen diğer makineler birinci sırada yer alırken bu mal grubunu 13 milyon dolar ile testere makineleri takip ediyor. Ağaç işleme makineleri mal grubu arasından GTİP bazında ihracatında artış kaydedilen makineler sadece ağaç vb. işleyen makinelerin aksam ve parçaları ile çeşitli makine işlemlerini bu işlemler arasında alet değiştirmeden yapan makinelerdir. 2009 yılında Türkiye’nin ağaç işleme makineleri ihracatı yaptığı ülkeler arasında İran 8,9 milyon dolar ile birinci sırada yer alırken, bu ülkeyi 6,5 milyon dolar ile Irak ve 4,7 milyon dolar ile Rusya takip etti. Mısır, en fazla ihracat gerçekleştirilen ülkeler arasında yüzde 129 ihracat artışı ile ilk sırada yer aldı. Mısır’ın ardından en büyük ihracat artışı Irak’ta gözlenmektedir. Bu çalışmada ağaç işleme makineleri sektörü olarak GTIP tanımları aşağıda belirtilen kalemlerin toplamı olarak ele alınmıştır. 8465 Ağaç, mantar, kemik, sert kauçuk, sert plastik maddeler veya benzeri sert maddeleri işlemeye mahsus makineler (çivi çakma, zımbalama, yapıştırma veya başka şekilde birleştirmeye mahsus makineler dahil) 8466 .92 Ağaç vb. işleyen makinelerin aksam ve parçaları.
SEKTÖRÜN DÜNYADAKİ DURUMU
Birleşmiş Milletler (BM) İstatistik Bölümü verilerine göre, 2007 yılında 10 milyar dolar olan sektör ihracatı yüzde 4,5 oranında artış göstererek 2008 yılında 10,5 milyar dolar değerine ulaşmıştır. Almanya sektör ihracatının yaklaşık yüzde 26’sını erçekleştirmektedir. Almanya’nın ağaç işleme makineleri ihracatı 2008 yılında yüzde 12 oranında artış göstererek 2,8 milyar dolara yükselmiştir. Almanya’yı yaklaşık 2 milyar dolar ile İtalya takip etmektedir. Çin, Tayvan ve Avusturya da sektör ihracatında önde gelen diğer ülkeler arasında yer almaktadır. Ağaç işleme makineleri ihracatında ilk 20 sırada yer alan ülkeler arasında en fazla ihracat artışı yüzde 54 artış ile Singapur’da kaydedilmiştir. Japonya’nın sektör ihracatında ise 2008 yılında üzde 15 azalma olduğu görülmektedir. Türkiye, 2008 yılında gerçekleştirdiği 87 milyon dolar ihracat ile 21. sırada yer almaktadır. 2007 ve 2008 yıllarında, G.T.İ.P bazında dünya ihracatında, ‘Testere Makineleri’nin ilk sırada yer aldığı görülmektedir.
SEKTÖR İTHALATINDA YÜZDE 4 ARTIŞ
2008 yılında sektör ithalatı yüzde 4 oranında artış göstererek 10,5 milyar dolara yükselmiştir. ABD 1,3 milyar dolar ithalat ile dünya sıralamasındaki lider konumunu korumuştur. ABD’nin ardından en fazla ağaç işleme makineleri ithalat gerçekleştiren Rusya Federasyonu ise 2008 yılında ithalatını yüzde 106 artırmıştır. Sektör ithalatında önde gelen diğer ülkeler sırasıyla Çin, Almanya, Fransa ve Kanada’dır. Ağaç işleme makineleri ithalatında ilk 20 sırada yer alan ülkeler arasında ithalatında en fazla artış kaydedilen ülkeler Rusya’nın ardından yüzde 58 ile Tayland ve yüzde 57 ile Türkiye olmuştur. İthalatında azalma kaydedilen ülkeler ise İngiltere, İspanya, Çin ve ABD’dir. 2008 yılı sektör ithalatında 14. sırada bulunan Türkiye’nin, 2007 yılında ithalatı 133 milyon dolar iken 2008 yılında bu rakam yüzde 57 oranında artarak 210 milyon dolara ulaşmıştır. Türkiye, Dünya geneli sektör ithalatından yüzde 2 pay almıştır.2007 ve 2008 yıllarında G.T.İ.P bazında en fazla ithal edilen ağaç işleme akinelerinin ‘Testere Makineleri’ olduğu görülmektedir.
SEKTÖRÜN TÜRKİYE’DEKİ DURUMU
Türkiye’nin ağaç işleme makineleri ihracatı 2008 yılında 87 milyon dolar gerçekleşmiştir. 2009 yılında sektör ihracatı yüzde 38 oranında azalmış ve 54 milyon dolar seviyesine gerilemiştir. Türkiye’nin 2009 yılındaki sektör ihracatı ürün bazında incelendiğinde, 15 milyon dolar ile ağaç vb. işleyen diğer makineler birinci sırada yer alırken bu mal grubunu 13 milyon dolar ile testere makineleri takip etmektedir. Ağaç işleme makineleri mal grubu arasından GTİP bazında ihracatında artış kaydedilen makineler sadece ağaç vb. işleyen makinelerin aksam ve parçaları ile çeşitli makine işlemlerini bu işlemler arasında alet değiştirmeden yapan makinelerdir. 2009 yılında Türkiye’nin ağaç işleme makineleri ihracatı yaptığı ülkeler arasında İran 8,9 milyon dolar ile birinci sırada yer almaktadır. İran’ı 6,5 milyon dolar ile Irak ve 4,7 milyon dolar ile Rusya Federasyonu takip etmektedir. Mısır, en fazla ihracat gerçekleştirilen ülkeler arasında yüzde 129 ihracat artışı ile ilk sırada yer almaktadır. Mısır’ın ardından en büyük ihracat artışı Irak’ta gözlenmektedir. Türkiye’nin ağaç işleme makineleri ihracatı gerçekleştirdiği ilk 10 ülke arasında ihracatımızda en büyük düşüş Romanya ve Bulgaristan’da yaşanmıştır.
İTHALATIMIZ YÜZDE 58,8 AZALDI
Türkiye’nin 2008 yılında 210 milyon dolar seviyelerinde olan ağaç işleme makineleri ithalatı, 2009 yılında yüzde 58,8 azalarak 86,6 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’nin 2009 yılında ithal ettiği ağaç işleme makineleri G.T.İ.P. bazında incelendiğinde 21,5 milyon dolar ile yarma, dilme veya soyarak yaprak halinde açma makinelerinin ilk sırada yer aldığı görülmektedir.
2009 yılında sektör ithalatında G.T.İ.P. bazında tüm kalemlerde gerileme kaydedilmiştir. En büyük düşüş yüzde 78,2 ile ‘çeşitli makine işlemlerini bu işlemler arasında alet değiştirmeden yapan makineler’ kaleminde kaydedilmiştir. 2009 yılında ağaç işleme makineleri ithalatımızda önemli yer tutan ülkeler arasında ilk üç sırayı Almanya (49,5 milyon dolar), İtalya (20,4 milyon dolar) ve Çin (3,8 milyon dolar) almıştır. Türkiye’nin ağaç işleme makineleri ithalatının yarısından fazlası Almanya’dan gerçekleşmektedir. Türkiye’nin 2009 yılı sektör ithalatında ilk 10 ülkenin bir önceki seneye göre değişim oranlarına bakıldığında tüm ülkelerde gerileme kaydedilmiştir. En büyük düşüş ise Japonya ve ABD’ye yönelik olmuştur.
MTG’NİN TANITIM KAMPANYASI ÇOK ÖNEMLİ
Gümüş Makina Müdürü Tolga Çoban ise sektörde son yıllarda çok fazla küçülme olduğuna değinerek şöyle devam ediyor: “İç piyasada ağaç makineleri nerdeyse durdu duracak, bu sektörü canlandırmak için devletin de yardımcı olması ve ticaretteki olumsuzlukların önüne geçmesi gerekir.” Makine Tanıtım Grubu tarafından başlatılan reklam kampanyasının öneminede değinen Çoban, “Reklamların yapılması sektöre canlılık getirecektir. Bilhassa dış ülkelere ihracat yapabilmemiz için oradaki fuar, seminer v.b. etkinliklerden makine imalatçılarının haberdar edilmesi ve tabi ki orada şartların da iyileştirilmesi gerekir” diye konuşuyor. Çoban sözlerini şöyle sürdürüyor: “Bir yurtdışı fuarına gidebilmek hem çok masraflı hem de çok zor. Teşviklerin gelmesi, oradaki pazarı araştırıp bizlere ulaştıracak yardımcı kişilerin bizleri aydınlatması gerekir.” 
“MAKİNE İMALATI GELİŞMİŞLİK GÖSTERGESİDİR”
Üstünkarlı Makine Genel Müdürü Nezih Üstünkarlı ise ağaç işleme makinelerinin dünya ve Türkiye ekonomi sindeki durumunu şöyle değerlendiriyor: “Makine imalat sanayinin, imalat sanayi içerisinde payı artış trendini sürdürmekte ve bu durum makine imalatı gerçekleştiren ülkelerin gelişmişlik durumunun önemli bir göstergesi olarak kabul edilmektedir. Makine sanayinin üretimdeki payının, başta ileri sanayi ülkeleri olmak üzere tüm ülkeler genelinde artış gösterdiği görülmektedir. Makine imalatı 21. yüzyılın en fazla işgücü barındıran sektörü olarak, artık tek başına bir sanayi dalı olmaktan çıkmış ve diğer tüm sektörleri geliştiren temel bir sanayiye dönüşmüştür. Bu nedenle de son derece stratejiktir. Makine imalatı ülkemizde 1950’li yıllarda devlet eliyle başlatılmış olmasına karşılık bugün kamu kuruluşları yerini özel sektör kuruluşlarına bırakmış durumdadır. Makine imalat sanayi Türkiye sanayileşmesinin itici gücüdür ve göstergeler gelecekte de ülkemizin gelişiminin temel taşı olacağını işaret etmektedir. Türk makine sanayi 1990 yılından bu yana yaklaşık yüzde 20 oranında yıllık büyüme oranı göstermiştir. Türkiye’de makina imalatçılarının büyük çoğunluğu KOBİ niteliğinde olup, bu yapı değişen ekonomik koşullara ve teknolojik gelişmelere karşı daha esnek ve hızlı cevap verme imkânı sağlamaktadır. Sektörde faaliyet gösteren KOBİ’lerin sahip olduğu ucuz işgücü avantajı ve gelişmiş mühendislik becerileri, makine imalatçılarının uluslararası pazarlarda rekabet şansını arttıran unsurlardır. Türk Makine İmalat Sanayinde, her türlü parça ve aksamın yüksek kalitede ve rekabet edebilir fiyatlarda üretimi yapılmaktadır. Üretim sürecinde yerli girdi oranı yüzde 80-85 civarındadır. Bu oran ağaç işleme makinalarında daha yüksektir.” Bütün bunlarla birlikte iç pazarın ağaç işleme makinelerine doygunluğu durumunun söz konusu olduğuna da değinen Üstünkarlı, “Durum ağaç işleme makineleri üreticilerini dış pazara yönlendirmede itici güç oluşturmuş, yapılanma ve standardizasyon konusunda da firmaları daha ileri düzeye Avrupa firmaları ile rekabet edebilir düzeye taşımıştır” diyor. Makine alt başlığı altında 19 sektör yer aldığına değinen Üstünkarlı, “Ağaç İşleme makineleri, takım tezgahları içinde ve bu alandaki ihracatın yüzde 6-8 ‘lık diliminde yer almaktadır. Ancak; Türkiye makine ihracatında bu spesifik alanda yapılan üretim ve gerçekleştirilen ihracat yüksek bir ivme ile de artmaktadır. Bu durumu üretici bir firma olarak yaşayarak takip etmekteyiz” diye konuşuyor. Üstünkarlı şöyle devam ediyor: “Son yıllarda firmamız faaliyetlerinde müşteri istekleri doğrultusunda ağaç işleme makine imalatına yönelme eğilimi söz konusudur. Ek bir mühendislik çalışması gerektiren, standart dışı bu üretim talepleri, Avrupa ülkelerinde fiyatların artmasına anlamına gelmektedir. Ülkemizde ise işçilik yanında, mühendislik hizmetlerinin de nispeten ucuz olması, makine imalatçı firmalarının rekabet gücünü arttırmaktadır ve bu üstünlük yakın gelecekte de devam edecektir.
” Üstünkarlı, “Müşteri istekleri doğrultusunda imalatta, mühendislik ve işçilik ücretlerinin düşük olmasının yanında, oldukça emek yoğun olan bu üretim konularında Türk firmalarının teknolojik birikimlerinin rekabete imkân verecek düzeydedir” diye konuşuyor. “Bu olumlu yapı, ülkemizdeki ağaç işleme makine imalatçılarının, bazı Batılı firmalarla gerektiğinde işbirliği yaparak ortaklık kurarak üçüncü ülkelerde, özellikle Rusya Federasyonu ve Türk Cumhuriyetlerindeki tesislerin yenilenmesi veya yeni yatırımların gerçekleştirilmesi imkanını arttırmaktadır.”
“KOBİ’LER KURUMSALLAŞMALI”
Üstünkarlı sektörün sorunlarını ise şöyle sıralıyor: “Ağaç işleme makineleri sektörü bir bilgi birikimine sahiptir. Ancak bu alanda faaliyet gösteren firmaların çoğunun KOBİ ölçeğinde olması teknoloji yaratabilecek sermayenin eksikliği önemli bir sorun olarak öne çıkarmaktadır. KOBİ ölçeğindeki bu firmaların bilgilerinin kalıcılığını sağlamak için kurumsallaşma ihtiyacı vardır. Genel olarak makine imalat sektöründe SSK primleri yüksektir. Enerji fiyatları yüksektir. Verilen krediler ihtiyacı karşılayamamaktadır. Kredilerin kapsamının geliştirilmesi ve proje bazında yurtdışı çalışmalarda özellikle proje bazlı kredi vermesi firmaların yararına olacaktır. Belgesiz üretimin önüne geçilmelidir. Hızlı gelişen teknolojiye ayak uydurmak için zaman zaman yeni yatırımların yapılması gerekmekte; yeterli sermaye temin edilememektedir. Bu yetersizlik, üretilen makina ve teçhizatın teknolojik düzeyinin ve ürün kalitesinin düşük olmasına yol açmakta, ürün maliyetini yükseltmekte ve uluslararası pazara çıkmayı engellemektedir. Gerek teknolojik yetersizlik, gerekse de bilgi ve kalifiye eleman eksikliği, standartlara uygun ve projeye dayalı üretim yapılmasını zorlaştırmaktadır. Üreticilerin; Makina İmalatçıları Birliği, Sanayi Odaları, Üniversiteler işbirliği ile işbirliği daha ileri düzeye taşınmalıdır. Markalaşma sorunu mevcuttur.” Üstünkarlı’nın bu sorunlar ile ilgili çözüm önerileri ise şöyle: “Ülkemizde makina imalat sanayi stratejik bir sektör kabul edilerek devlet tarafından desteklenmelidir. Makina sektörüne yatırım yapılması özendirilmelidir. 
Düşük teknolojili makina üretimi yapan firmaların, Çin, Hindistan ve Bulgaristan gibi maliyet avantajına sahip ülkeler ile rekabet edebilmeleri için tasarımlarını geliştirmeli, teknoloji ve üretim kalite ve standartlarını yükseltmeleri sağlanmalıdır. Dış kredili ve Yap- İşlet - Devret (YİD) yatırımlarına yüksek oranında yerli makina- teçhizat kullanım koşulu getirilmelidir. Kullanılmış makina ihracatını kolaylaştıracak ve teşvik edecek yasal düzenlemeler yapılmalıdır. Fuar destekleri yeterli düzeye çıkarılmalı ve destek ödemeleri hızlandırılmalıdır. Kullanılmış makinalar için; CE koşulu, satış sonrası hizmetler ve yedek parça yükümlülüğü getirilmelidir. Münferit makinalar yerine komple tesis üretimine ağırlık verilmelidir. Satış sonrası hizmetler çeşitlendirilmeli ve geliştirilmelidir. Orta Anadolu Makine ve Aksamları İhracatçıları Birliği tarafından potansiyel pazar konumundaki ülkelerde kurulması planlanan daimi sergi alanı, depo, gümrükleme, konferans salonu ve benzeri bölümleri bünyesinde bulunduran ticaret merkezlerinin arttırılması ve katılımın sağlanması. Makina sektöründe girdi maliyetlerinin aşağıya çekilmesi amacıyla Orta Anadolu Makine ve Aksamları İhracatçıları Birliği’nin öncülüğünde kurulmuş olan Ortak Satın Alma Organizasyonu (OSO) AŞ., gibi yapılanmaların arttırılması, katılımın desteklenmesi gerekir.
