Türkiye arıtma tesisleri ihracatı 2011 yılında yüzde32 oranında artarak 273 milyon dolara ulaştı...

Türkiye arıtma tesisleri ihracatı 2011 yılında yüzde 32 oranında artarak 273 milyon dolara ulaştı.Sektörde 2011 yılı içerisinde en fazla ihracatın Almanya’ya yapıldığı görülüyor.

Arıtma tesisleri çok maliyetli sistemlerdir. Çevre teknolojileri uygulama alanında faaliyet gösteren bu tesisler için önce planlama yapılır. Projelendirme sonrasında ise imalata geçilir ve devreye alınarak işletilir. İmalatının ciddi rakamlarla gerçekleştiği söz konusu tesisler yalnızca suyu kapsamamakta; biyolojik,yağ, deniz suyu, nehir suyu ve kimyasal gibi maddeleri de ayrıştırabilmektedir.

Ülkemizde arıtma tesisi imalatı yapan yaklaşık 50’ye yakın firma bulunuyor.Bu firmaların da önemli bir kısmı yurtdışına hem tesis için gerekli malzemelerin,hem de tesisin tümünü üretip ihracat yapıyor. Türkiye’de tesis üretimiyapıp, ülke içerisinde atık su sistemini kuran birçok firma belediyelerle birliktefaaliyet gösteriyor.

41 MİLYAR DOLARLIK YATIRIM GEREKİYOR

Belediyelerin atık suları 2025 yılına kadar arıtabilecek kapasitedeki arıtma tesislerinin inşası için ihtiyaç duyulan yatırım tutarı yapılan öngörülere göre yaklaşık 22,2 milyar dolardır. Bu ihtiyacın 4.9’u Marmara Bölgesi, 3.5milyar doları İç Anadolu Bölgesi, 3.2’si Akdeniz, 2.9’u Ege, 2.8’i Güneydoğu,2.4’ü Karadeniz ve 2.3’ü Doğu Anadolu Bölgesi yatırımları için gerekmektedir.

Bütün tesislerin 2004 yılında işletmeyealınması halinde 2025 yılına kadar toplam 12.9 milyar dolar bu tesislerin işletimi için harcanacaktır. İşletme gideri içerisinde elektrik, personel,kimyasal malzeme, bakım onarım ve yenileme giderleri bulunur. Şayet inşa edilecek tesislerde birinci ve ikinci derece arıtmadan daha verimli arıtmasistemi tercih edilecekse (azot ve fosforgiderimi gibi) gerek yatırım, gerekse işletme giderleri artacaktır. Belediyelerin bütününde 2025 yılı nüfusları için ihtiyaç duyulan kanalizasyon şebekesi ve atık su arıtma tesisi alt yapıları için toplam 41 milyar dolarlık yatırıma ihtiyaç duyuluyor.

DÜNYANIN SUYA İHTİYACI VAR

Dünyada yılda 40 bin kilometreküp tatlısu okyanuslardan karalara transferolur. Bu suyun büyük bir kısmı taşkın gibi nedenlerle kaybolurken kullanılabilirsu miktarı yıllık olarak 9 bin kilometre küptür.Dünya nüfusunun yıllıksu gereksinimi kişi başına ortalama 350 metreküp civarındadır. Ancak sukirlenmesi nedeni ile su gereksinimi kişi başına 700 metreküp değerine ulaşır.

SİSTEM NASIL ÇALIŞIYOR?

Yeni olan arıtma tesisi işletmeye alınmadan önce atık su ve çamur yapılan nehir suyu veya kuyu suyu ile doldurularak bütün makinelerin işlevi denenir.Deneme işletmesinde; atık su alınarak sırayla biyolojik kademe ve özümleme gerçekleştirilir. Yapılan işlemlerden emin olmak için kimyasal muayeneler yapılmalıdır.

Güvenilir işletme değerleri elde edebilmek için çok sayıdaki ölçüm cihazları işletme talimatına göre temizlenmeli ve kalibre edilmelidir. İlave olarak aktif çamurun katı madde miktarı,çamur indeksi, mikroskobik muayenesi gereklidir. Havalandırma havuzlarındakatı madde miktarı devamlı olarakölçülmelidir.

Yasal olarak istenilendiğer muayeneler yapılıp günlük protokolekaydedilir. Makineler, motorlar,pompalar ve köprülerin bakımlarınınyapılması gerekir. Enerjinin ekonomik kullanılmasınadikkat edilir. İşletme personelini motive etmek amacıyla geliştirme kursları düzenlenir. Kış işletmesi özeltedbirlerin alınmasını gerektirir. Donmaya karşı hassas olan boru hatlarıkorunmalı veya işletme dışı bırakılmalı,ızgara atıkları ve kum donmadan öncebertaraf edilmeli, köprü tekerlekleriningittiği alanların buz tutmaması sağlanmalıdır.

Yüzeysel havalandırıcılar buzlanmadan dolayı düzgün çalışmayabilir. Bunun için buzun sıcak su ile çözülmesi sağlanır. Makinelerin arızalanarak çalışmaması durumundaye değinin devreye alınması ve işletme yönetiminin bilgilendirilmesi gerekir.Makinelerin kullanma talimatlarına ve işletme kurallarına riayet edilmelidir.Enerji kesilmesi durumunda derhal enerji sağlayan kuruluşa haber verilerek öngörülen enerji kesinti sebebini ve süresini sorup öğrenmelidir.

Tesisin bölümlerinin işletme dışıbırakılması işletme yönetiminin izni ileyapılmalıdır. İşletme raporları temizve itinalı bir şekilde doldurulmalıdır.İşletme hataları gibi bütün özel olaylar;arızalar, yağ ve asit girişi, zaman veyer belirtilerek günlük deftere işlenir.İşletme yönetimince başka birdüzenleme yapılmamış ise günde birkere farklı saatlerde tesis çıkışı gözlekontrol edilerek sonuç deftere kaydedilir.Tesisin tüm bölümlerinin temiz tutulmasına dikkat edilmelidir.

FİZİKSEL ARITMA SİSTEMLERİ

Atık suiçerisindeki kirletici maddelerin fiziksel işlemlerle atık sudan alınması amacı ile kullanılan proseslerdir. Uygulamaları;ızgaralar, elekler, kum tutucular,yüzdürme sistemleri, çöktürme havuzları,dengeleme havuzlarıdır.Büyük hacimli maddelerin atık sudanayrılarak pompa ve diğer teçhizatazarar vermelerini önlemek ve diğer arıtma ünitelerine gelecek yükühafifletmek amacı ile kullanılan arıtımünitelerine ızgaralar denir. İnce ve kaba ızgaralar olmak üzere aralıkmiktarlarına bağlı çeşitleri bulunmakta ve manuel veya Bunun yanı sıra eleklerve dengeleme havuzları da vardır.Dengeleme havuzları atık suyun debi vekirlilik yüklerinin dengelenmesi amacıile kullanılır. Kum tutucular ise atıksu içerisinde bulunan kum, çakıl gibi ayrışmayan maddeleri sudan ayırarak makine ve teçhizatın aşınmasını önlemek,çöktürme havuzlarında kum ve çakıl birikiminin önüne geçmek amacı ile kullanılırlar. Bununla beraber yüzdürme sistemleri ile ve yüzdürme havuzları da yaygın olarak kullanılır.

BİYOLOJİK ARITMA SİSTEMLERİ

Biyolojikarıtma, atık su içerisindeki çözünmüşorganik maddelerin bakteriyolojik faaliyetlerle ayrıştırılarak giderilmesi işlemidir. Bakterilerin arıtma işleminin gerçekleştirilebilmesi için pH, sıcaklık,çözünmüş oksijen, toksik maddeler gibi parametrelerin kontrol altında tutulması gerekir. Uygulamaları; aktif çamur sistemleri, biyofilm sistemleri,stabilizasyon havuzları, havalandırmalı lagünler ve damlatmalı filtrelerdir.Aktif çamur sistemi dengeleme, havalandırma,çöktürme ve dezenfeksiyon ünitelerinden oluşur. Aktif çamur tekniğinegöre çalışan sistemler uygulamadaen çok kullanılan sistemlerdir.

KİMYASAL ARITMA SİSTEMLERİ

Kimyasalarıtma sistemleri suda çözünmüş veya aksi halde bulunan maddelerin fiziksel durumunu değiştirerek çökelmelerini sağlamak üzere uygulananarıtma prosesleridir. Kimyasal arıtma işleminde, uygun pH değerinde atıksuya kimyasal maddeler (koagülant,polielektrolit gibi) ilave edilmesi sonucu,çöktürülmek istenen maddeler çökeltilerek çamur halinde sudan ayrılır.

İLERİ ARITMA

Sekiz ana bölüme ayrıştırılabilir.Dezenfeksiyon arıtma tesisi çıkış suyu alıcı ortama verilmeden önce suda bulunan bakteri ve virüslerinuzaklaştırılması işlemidir. Azotgiderme atık suyun içerdiği amonyumiyonları azot bakterileri yardımıyla nitrifikasyon kademesinde önce nitrite vesonra nitrata dönüştürülür. Daha sonra denitrifikasyon kademesinde anoksikşartlar altında azot gazı halinde sudan uzaklaştırılır.

Fosfor giderme; fosforbileşiklerini gidermek için kimyasal ve biyolojik metotlar ayrı ayrı veya birlikte kullanılır. Kimyasal arıtmada kimyasal maddeler kullanılarak yüksek pH değerinde fosfor, fosfat tuzları halinde çöktürülür. Biyolojik metotlarla fosfor arıtımı, biyolojik arıtma sırasında fosfatın mikro organizmalarca alınması ile sağlanır.

Filtrasyon; biyolojik vekimyasal arıtma işlemlerinde yeterincegiderilemeyen askıda katı maddelerinve kollidlerin tutulması amacıylauygulanır. Adsorbsiyon suda çözünmüş maddelerin elverişli bir ara yüzeyde toplanması işlemidir. İyon değiştirme endüstriyel atık su arıtımında kullanılan atık su bünyesinde istenmeyen anyon ve katyonların uygun bir anyon ve katyon tipi iyon değiştirici kolonda tutulması işlemidir. Ters osmoz ise atık suyun yeniden kullanılabilmesini sağlamak amacıyla, genellikle endüstriyel atık su arıtımında kullanılan çözünmüş an organik ve organik maddelerinsudan uzaklaştırılması yada gerikazanılması amacıyla yüksek basınç uygulanan bir sistemdir.

Ultrafiltrasyonolarak bilinen bu yönteme de yarıgeçirgen membranların kullanıldığı ters osmoz işlemine benzeyen basınçlı membran filtrasyon metodu denir. Buyöntemde yağ/su emülsiyonu içerisinde disperse olan yağ damlacıkları ince bir membran yardımı ile filtre edilerek su fazından ayrılır. Ultra filtrasyondan önce arıtılması düşünülen emülsiyonun bir ön arıtma işlemine tutulmasında fayda vardır. Bu işlem emülsiyon kırma maddeleri ile gerçekleştirilir ve yağ sufazı ayrılır.