Büyük Avrupa krizine kadar kıtanın en güçlü ekonomilerinden biriydi. 1995-2000 yılları arasında ülke ortalama yüzde 9.5 büyümüştü. 1985’te yüzde 17 olan işsizlik oranı...

Büyük Avrupa krizine kadar kıtanın en güçlü ekonomilerinden biriydi. 1995-2000 yılları arasında ülke ortalama yüzde 9.5 büyümüştü.

1985’te yüzde 17 olan işsizlik oranı 2000 yılında yüzde 3,7’ye kadar gerilemişti. Bu atılım, İrlanda’yı kişi başına düşen gelirde Lüksemburg’un arkasından Avrupa’nın en zengini haline getirdi. Ancak her şey 2007 yılının sonuna doğru tersine dönmeye başladı. Krize direnemeyen İrlanda ekonomisi 2008’de resesyona girdi. O yıl yüzde 6,4 olan işsizlik oranı 2009’da yüzde 12, 2010’da yüzde 13,8, 2011’de yüzde 14,6, 2012’de ise yüzde 14,7’ye yükseldi. İşsizlik artınca binlerce İrlandalı Avustralya, ABD ve İngiltere’ye göç etmek zorunda kaldı. 2010’da ülkede bütçe açığı, Gayrisafi Yurtiçi Hasıla’nın yüzde 32’sine ulaştı. Kasım 2010’da Troyka ile masaya oturan İrlanda, 85 milyar euro’luk yardım paketi aldı. Söz konusu anlaşmayla İrlanda hükümeti bir dizi tasarruf planını devreye soktu. Üç yılda çok sayıda tasarruf tedbiri hayata geçirildi. Sadece kamuda değil, özel sektörde de ücretler düşürüldü, krize neden olan bankalar sıkı denetim altına alındı. Böylece kriz 2012 ve 2013’te hafiflemeye başladı. Aralık 2013’te ise İrlanda, Troyka’nın kurtarma programından tamamen çıktı. 2014’te büyüme rakamları yükseldi. Ülke ekonomisi bir yıllık dönemde yüzde 7’lik rekor büyüme oranına ulaştı. 2015’te de yüzde 4.8 ile Avrupa’nın en hızlı büyüyen ülkesi oldu.

İRLANDA’NİN EKONOMİ KARNESİ

İrlanda, serbest ekonomiye sahip bir ülke. Euro’nun ilk kez dolaşıma girdiği 1 Ocak 2002’den bu yana Euro Bölgesi üyesi. Ülke mali piyasalardan borçlanabiliyor. Ekonomi 2011’de yüzde 2,8, 2012’de yüzde 0,8 ve 2013’te yüzde 0,2 büyüme kaydetti. Milli gelirin yaklaşık yüzde 61,8’i hizmet, yüzde 35,3’ü sanayi, yüzde 2,9’u tarım sektörü kaynaklı. İrlanda ihracata dayalı bir ekonomiye sahip. 126 milyar euro’luk ticaret hacminin 80 milyar euro’su ihracat gelirlerinden oluşuyor. İhracat ekonomik krizden çıkış sürecinde temel araç olarak görüldü. Son dönemde bankacılık ve ekonominin yönetimi başta olmak üzere birçok alanda reformlar gerçekleştirildi. Moody’s tarafından İrlanda’nın kredi notu yükseltildi. Ülkede işsizlik oranı yüzde 11. Dünya lideri 10 küresel yazılım şirketinin dokuzu, 15 medikal teknoloji şirketinin 13’ü, 25 finans şirketinin 15’i ve 15 internet şirketinin dokuzunun merkezi İrlanda’da yer alıyor.

ZENGİN GEÇİM KAYNAKLARINA SAHİP

Maden kaynakları konusunda sınırlı olan İrlanda’nın muhtelif yerlerine dağılmış durumda küçük bakır, gümüş, kurşun, çinko, altın ve demir yatakları bulunuyor. Az miktarda taş kömürüne sahip olan adanın geleneksel yakıtı peat denilen yarı karbonlaşmış nebati toprak örtüsüdür. Ovalarda verimli toprakları bulunan İrlanda’da yoğun olarak yetiştirilen tarım ürünleri yulaf ve patatestir. Diğer yetiştirdiği ürünler buğday, arpa ve şeker pancarıdır. Verimli topraklara sahip olmanın bir uzantısı olarak ülkede çalışan nüfusun üçte biri tarımla uğraşır. Topraklarının yaklaşık üçte ikisi çayırlık ve meralardan meydana geldiği için ülkede hayvancılık oldukça gelişmiştir. Yılın 10 ayında hayvanlar otlaklarda otlayabilir. Sığır yetiştiriciliği hayvancılıkta başta gelir. Dağlık bölgelerde ve cılız otlaklarda koyun yetiştiriciliği yapılır. Koşum hayvanı olarak at beslenir. Dört tarafı denizlerle çevrili olmasına rağmen İrlanda’da balıkçılık çok gelişmemiştir. Ülke, 1977’de Balıkçılık Bakanlığı’nın kurulmasıyla bir sanayi hâlini almıştır. Ülkede çalışanların yaklaşık üçte biri imalat, madencilik ve inşaat sektörlerinde istihdam edilir. Ağır sanayi ise gelişmemiştir. İmalat sanayinin büyük bölümü ise Dublin’de toplanmıştır. Başlıca sektörler; endüstri, gıda, yapı malzemeleri, dokuma, giyim, kimya, metalurji, elektrik malzemeleri ve tütün sektörleridir. İrlanda, sanayideki kömür ve petrolden doğan enerji açığını hidrolik santrallerle kapatmaya çalışıyor. Yabancı sermaye sanayinin gelişmesini de teşvik ediyor. Halihazırda petrol ve yeraltı gazı çıkarılmamakla birlikte bu yöndeki araştırmalar devam ediyor. Besin ürünleri ihracatın yarısından fazlasını oluşturuyor. Sığır eti ihracat toplamının dörtte birini teşkil ediyor. Canlı hayvan satışı da ihracatta önemli yer tutuyor. Diğer ihraç ürünleri kimyasal maddeler, makineler, süt ürünleri, yumurta ve dokuma malzemeleridir. İhracatının onda dokuzunu İngiltere ile gerçekleştiren ülkede ithalata konu olan ürünler; ağır makina, nakliyat malzemeleri, petrol ve petrol ürünleri, tahıl ve hammaddeler olarak sıralanıyor.

TÜRKİYE-İRLANDA İLİŞKİLERİ GELİŞİYOR

Yeniden doğuş döneminde İrlanda’nın ticari ilişkiler anlamında önem verdiği ülkelerden biri Türkiye. Bu önemi göstermek amacıyla 2015 Ekim ayında İrlanda ticaret heyeti, İrlanda İş ve İstihdam Bakanı Ged Nash TD öncülüğünde Türkiye’yi ziyaret etti. Türkiye ile İrlanda arasındaki ticaret hacminin artırılmasını hedefleyen heyet, İstanbul’da bir dizi ticari görüşmelerde bulundu. Ankara’da da çeşitli bakanlıklarla temas kurdu. Ankara’daki İrlanda Büyükelçiliği’nin desteğiyle İrlandalı girişimcilerin dünya pazarlarındaki büyüme ve gelişiminden sorumlu İrlanda Devlet Ajansı Enterprise Ireland tarafından organize edilen ziyarete 30 İrlandalı şirket katıldı. Heyette telekomünikasyon, havacılık, makine sektörünün temsilcileri yer aldı. İrlanda İş ve İstihdam Bakanı Ged Nash, burada önemli bilgiler aktardı. Buna göre, İrlanda ve Türkiye arasındaki karşılıklı satın alma ve hizmet ticareti toplamda yaklaşık 1.2 milyar euro seviyesinde bulunuyor. Bu, iki ülke arasındaki bağları güçlendirmeye teşvik eden bir rakam. Ayrıca İrlanda gibi Türkiye de dinamik bir ekonomiye sahip ve doğrudan yabancı yatırımların dikkatini çekme konusunda oldukça istekli. İrlanda ve Türkiye arasındaki bu tür ekonomik benzerlikler, işbirliği içindeki ülke ve şirketlere daha çok fayda sağlayan gerçek bir güç olarak öne çıkıyor.

2014 YILINDA EN FAZLA MAKİNE İHRACATI İNGİLTERE’YE OLDU

İhracata dayalı bir ekonomiye sahip olan İrlanda’da makine sektörü önemli kalemlerden birini oluşturuyor. Birleşmiş Milletler (BM) İstatistik Bölümü verilerine göre makine sektörü, İrlanda’nın 2014 yılındaki toplam ihracatından yüzde 7,3 pay aldı.

2013 yılında dünyanın değişik noktalarına 9 milyar dolarlık makine ihraç eden İrlanda, 2014 yılında söz konusu ürün grubunda yüzde 4,27 oranında düşüş yaşayarak, 8,6 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Ülke, 2014 yılında 1,3 milyar dolarla en fazla İngiltere’ye makine ihraç etti. Makine ihracatı bir önceki yıla göre yüzde 4.5 azalan İrlanda’nın 2013 yılında İngiltere’ye ihraç ettiği makinelerin değeri 1,4 milyar dolardı. İrlanda’nın 2014 yılında en fazla makine ihraç ettiği ikinci ülke Almanya oldu. 2013 yılında söz konusu ülkeye 1,2 milyon dolar değerinde makine ihraç edilirken bu rakam, 2014 yılında yüzde 26,82 azalarak 914 milyon dolar olarak kaydedildi. İrlanda’nın en fazla makine ihraç ettiği ilk 10 ülke listesinin üçüncü sırasında ise ABD yer alıyor. İrlanda, 2014 yılında ABD’ye 873 milyon dolar değerinde makine ihraç etti. 2013 yılında bu rakam 782 milyon dolar seviyesindeydi. İrlanda’nın, ABD’ye yönelik makine ihracatı yüzde 11,64 arttı. İrlanda’nın 2014 yılında, ilk 10 ülke arasında bir önceki yıla göre makine ihracatını en fazla artırdığı ülke ise yüzde 18,95 ile Suudi Arabistan oldu. İrlanda, ihracat listesinin 19. sırasında bulunan Türkiye’ye 2013 yılında 104 milyon dolar değerinde makine ihraç ederken 2014 yılında bu rakam yüzde 25 artarak 130 milyon dolara çıktı.

HAVALANDIRMA MAKİNELERİ REVAÇTA

İrlanda 2014 yılında 84’üncü fasıl itibariyle en fazla otomatik bilgi işlem makineleri ve bunlara ait birimler; manyetik veya optik okuyucular, verileri kayıt ortamına kod şekline dönüştürerek girmeye ait makineler ile bu verileri işleyen makineler kaleminde ihracat gerçekleştirdi. 2013 yılında söz konusu ürün grubunda 3,3 milyar dolarlık ürün ihraç edilirken, 2014 yılında bu rakam yüzde 10,1 artarak 3,7 milyar dolar oldu. Listenin ikinci sırasında ise yazı, hesap, muhasebe, bilgi işlem, büro için diğer makine ve cihazların aksamı bulunuyor. Söz konusu kalemde 2014 yılında gerçekleştirilen ihracatın değeri 868 milyon dolar oldu. 2013 yılında bu rakam 1 milyar dolar seviyesindeydi. Yazı, hesap, muhasebe, bilgi işlem, büro için diğer makine ve cihazların aksamı ürün grubunda gerçekleşen ihracat yüzde 16,6 azaldı. Listenin üçüncü sırasında bulunan hava veya vakum pompaları, hava veya diğer gaz kompresörleri, fanlar, aspiratörü olan havalandırmaya mahsus cihazlar kaleminde 2013 yılında 140 milyon dolar değerinde ihracat gerçekleştirilirken, bu rakam 2014 yılında yüzde 233,9 artarak 468 milyon dolar seviyesine çıktı. İrlanda’nın 2014 yılında bir önceki yıla oranla ihracatını en fazla artırdığı ürün grubu da yine hava veya vakum pompaları, hava veya diğer gaz kompresörleri, fanlar, aspiratörü olan havalandırmaya mahsus cihazlar oldu.

İTHALAT LİSTESİNİN İLK SIRASINDA ABD VAR

BM İstatistik Bölümü verilerine göre İrlanda’nın makine ithalatı 2014 yılında bir önceki yıla oranla yüzde 19,8 artarak 9,6 milyar dolar oldu. 2013 yılında bu rakam 8 milyar dolar seviyesindeydi. 2014 yılı rakamlarına göre İrlanda’nın en fazla makine ithal ettiği ilk 10 ülke listesinin ilk sırasında ABD bulunuyor. ABD’den 2013 yılında 1,2 milyar dolar değerinde makine ithal eden İrlanda’nın, 2014 yılı makine ithalatı yüzde 31 artarak 1,6 milyar dolar oldu. İrlanda, 2014 yılında listenin ikinci sırasında bulunan İngiltere’den 1,5 milyar dolar değerinde makine ithal etti. 2013 yılında bu rakam 1,4 milyar dolar seviyesindeydi. 2014 yılında İrlanda’nın İngiltere’den gerçekleştirdiği makine ithalatı yüzde 5,6 arttı. İrlanda’nın 2014 yılında en fazla makine ithal ettiği ilk 10 ülke listesinin üçüncü sırasında ise Çin yer alıyor. İrlanda 2013 yılında Çin’den 1,33 milyar dolar değerinde makine ithal ederken bu rakam, 2014 yılında yüzde 3,8 artarak 1,38 milyar dolar oldu. İrlanda’nın 2014 yılında, ilk 10 ülke arasında bir önceki yıla göre makine ithalatını en fazla artırdığı ülke Japonya oldu. Japonya’dan 2013 yılında 506 milyon dolar değerinde makine ithal edilirken 2014 yılında bu rakam yüzde 151,4 artışla 1,2 milyar dolar seviyesine çıktı. Türkiye, 46 milyon dolarla İrlanda’nın 2014 yılında en fazla makine ithal ettiği ülkeler listesinin 24’üncü sırasında bulunuyor. 2013 yılında bu rakam 34 milyon dolar seviyesindeydi. 2014 yılında İrlanda’nın Türkiye’den gerçekleştirdiği makine ithalatı yüzde 35,5 arttı.

OTOMATİK BİLGİ İŞLEM MAKİNELERİNE TALEP ARTTI

İrlanda 2014 yılında en fazla otomatik bilgi işlem makineleri ve bunlara ait birimler; manyetik veya optik okuyucular, verileri kayıt ortamına kod şekline dönüştürerek girmeye ait makineler ile bu verileri işleyen makineler kaleminde ürün ithal etti. 2013 yılında söz konusu ürün grubunda 1,9 milyar dolarlık ithalat gerçekleştirilirken bu rakam, 2014 yılında yüzde 18,9 artarak 2,3 milyar dolar olarak kayda geçti. Listenin ikinci sırasında sadece ve esas itibariyle yarı iletken disklerin veya külçelerin, yarı iletken tertibatın, elektronik entegre devrelerin veya düz panel göstergelerinin imalatında kullanılan türdeki makine ve cihazlar bulunuyor. İrlanda, 2014 yılında söz konusu kalemde 1,7 milyar dolar değerinde makine ithal etti. 2013 yılında bu rakam 562 milyon dolardı. İrlanda’nın söz konusu ürün grubundaki ithalatı 2014 yılında yüzde 204,9 arttı. İrlanda’nın en fazla ithalat gerçekleştirdiği üçüncü kalem 84.69 ila 84.72 pozisyonlarındaki büro makine ve cihazlarında kullanılmaya elverişli aksam-parça-aksesuarları oldu. 2013 yılında söz konusu ürün grubunda 1,56 milyar dolarlık ithalat gerçekleştirilirken bu rakam, 2014 yılında yüzde 3,2 azalarak 1,51 milyar dolar oldu. İrlanda’nın 2014 yılında makine ithalatında en fazla artış yüzde 204,9 ile sadece ve esas itibariyle yarı iletken disklerin veya külçelerin, yarı iletken tertibatın, elektronik entegre devrelerin veya düz panel göstergelerinin imalatında kullanılan türdeki makine ve cihazlar kaleminde gerçekleşti.

TÜRKİYE’NİN MAKİNE İHRACATI 25,4 MİLYON DOLAR

TÜİK verilerine göre Türkiye’nin 84’üncü fasılda İrlanda’ya gerçekleştirdiği makine ihracatı, 2015 yılında 25,4 milyon dolar olarak kaydedildi. 2014 yılında bu rakam 30,3 milyon dolar seviyesindeydi. İrlanda’ya gerçekleştirdiği makine ihracatı yüzde 16,18 azaldı. Türkiye’nin İrlanda’ya gerçekleştirdiği makine ihracatının ilk sırasında ev veya çamaşırhane tipi yıkama makineleri (yıkama ve kurutma tertibatı bir arada olanlar dahil) yer alıyor. Söz konusu kalemde İrlanda’ya 2014 yılında 4,7 milyon dolar değerinde ürün ihraç edilirken, bu rakam 2015 yılında 3,5 milyon dolar seviyesinde kaydedildi. Söz konusu mal grubunda 2015 yılında ihracat yüzde 23,96 azaldı. Listenin ikinci sırasında bulunan otomatik bilgi işlem makineleri ve bunlara ait birimler; manyetik veya optik okuyucular, verileri kayıt ortamına kod şekline dönüştürerek girmeye ait makineler ile bu verileri işleyen makineler ürün grubunda 2015 yılında gerçekleştirilen ihracatın değeri 2,6 milyon dolar olarak kaydedildi. 2014 yılında bu rakam 1,5 milyon dolardı. Otomatik bilgi işlem makineleri ve bunlara ait birimler; manyetik veya optik okuyucular, verileri kayıt ortamına kod şekline dönüştürerek girmeye ait makineler ile bu verileri işleyen makineler ürün grubundaki ihracat yüzde 66,67 arttı. Türkiye’nin İrlanda’ya makine ihracatında ilk 10 ürün grubu listesinin üçüncü sırasında ise bulaşık, şişe vb. yıkama ve kurutma makineleri, şişe, kutu çuval vb. doldurma, etiketleme makineleri, şişeleri, kavanozları, tüpleri ve benzeri kapları kapsüllemeye mahsus makineler; diğer paketleme veya ambalajlama makineleri (ısı ile büzerek ambalajlamaya mahsus makineler dahil); içecekleri gazlandırmaya mahsus makineler bulunuyor. 2014 yılında söz konusu kalemde 4,3 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirilirken bu rakam, 2015 yılında yüzde 48,05 azalarak 2,2 milyon dolar oldu. TÜİK verilerine göre 84’üncü fasıl itibariyle Türkiye’nin İrlanda’dan 2014 yılında gerçekleştirdiği 116 milyon dolarlık makine ithalatı, 2015 yılına gelindiğinde yüzde 16.91 oranında azalarak 96,5 milyon dolara geriledi.