İstanbul Sanayi Odası tarafından bu yıl 51’nci kez açıklanan “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” araştırmasının kökleri, 1960’lı yıllara kadar uzanıyor. İlk kez 1968 yılında “100 Büyük Firma” olarak kamuoyuna açıklanan çalışma...

İSTANBUL SANAYİ ODASININ (İSO) 1968’DEN BERİ HER YIL YAYIMLADIĞI, YARIM ASRI DEVİREN VE SANAYİ SEKTÖRÜNÜN EN DEĞERLİ VERİLERİNİ OLUŞTURAN “TÜRKİYE’NİN 500 BÜYÜK SANAYİ KURULUŞU” ARAŞTIRMASINDA BU YIL 80 MAİB ÜYESİ YER ALDI. GEÇTİĞİMİZ YIL İSO 500’DE 74 MAİB ÜYESİ BULUNUYORDU.

İstanbul Sanayi Odası tarafından bu yıl 51’nci kez açıklanan “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” araştırmasının kökleri, 1960’lı yıllara kadar uzanıyor. İlk kez 1968 yılında “100 Büyük Firma” olarak kamuoyuna açıklanan çalışma, 1978 yılında 300 kuruluşa, 1981 yılında ise 500 kuruluşa çıkarıldı. 1991 yılında “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” araştırmasına ek olarak “İlk 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nu izleyen 325 Sanayi Kuruluşu” çalışması da hazırlanıp kamuoyunun bilgisine sunulmuştu. 1992- 1997 yılları arasında “İlk 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nu izleyen 250 Sanayi Kuruluşu” olarak sürdürülen bu ek çalışmanın kapsamı 1998 yılında genişletildi ve 500’e çıkarıldı. Böylece 1998 yılından bu yana Türkiye’nin 1000 Büyük Sanayi Kuruluşu’na ait veriler her yıl kamuoyuna açıklanmaya devam ediliyor ve araştırma, Türkiye ekonomisine tutulan güçlü bir ayna niteliğiyle akademik düzeyde de önemli bir kaynak olmayı sürdürüyor.

İSO 500 olarak da adlandırılan çalışmaya Makine İhracatçıları Birliği (MAİB) üyelerinin katılımları da yükselmeye devam ediyor. Araştırmanın 2018 yılı sonuçlarını içeren verilere göre İSO 500 listesinde 80 MAİB üyesi yer alırken, geçtiğimiz yıl bu sayı 74 idi.

İSO 500’E GÖRE SANAYİCİ FAALİYET KÂRINI FİNANSMANA AKTARIYOR

Geçtiğimiz 28 Mayıs’ta İstanbul Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan tarafından kamuoyuna açıklanan sonuçlara göre, Türkiye ekonomisinin 2018 yılı performansına paralel şekilde, İSO 500’de yer alan firmaların üretimden satışlarının 2018’de yüzde 34,5 artışla 652,7 milyar TL’den 878 milyar TL’ye çıkmış olması dikkat çekiyor. Bahçıvan, bu hızlı büyümede fiyat artışlarının yanı sıra döviz kurlarındaki yükselmenin ihracat gelirlerinde yarattığı artışın da belirleyici rol oynadığının altını çizerken, üretimden satış performansına göre 2018’de reel büyüme eğiliminin devam ettiğini ancak bir önceki yılın altında kaldığını vurguladı.

GELİRLER GİDERLERİ UCU UCUNA KARŞILIYOR

İSO 500’ün kârlılıklarına bakıldığında da 2018 yılında 500 büyük şirketin 107,8 milyar TL’lik faaliyet kârı elde ettiği görülüyor. Aynı yılda diğer faaliyetlerden olağan gelir ve kârlar 270 milyar TL iken, diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararlar 214,2 milyar TL olarak gerçekleşmiş. Alt kalemler olarak kambiyo kârları 231,5 milyar TL, kambiyo zararları ise 200 milyar TL olmuş. Bu çerçevede, finansman giderleri ve faaliyet kârı verilerinin aslında sanayicilerin kronikleşen ve düzelme yolunda ilerlemenin kaydedilemediği finansmana erişim sorunu da net şekilde ortaya koyduğunu söyleyen Bahçıvan, “2018 yılında İSO 500’ün finansman giderlerinin faaliyet kârı içindeki payı yüzde 49,8’den yüzde 88,9’a yükseldi. Yani biz bugüne kadar yüzde 50’lerden şikâyetçiyken, şimdi sanayi firmaları 2018 yılında elde ettikleri kârın nerdeyse tamamını finansman giderlerine ayırır hale geldi.” değerlendirmesinde bulundu.

TEKNOLOJİ VE AR-GE’DE İYİLEŞMELER VAR

Araştırmanın olumlu sonuçları ise yaratılan katma değer içinde 2017 yılında yüzde 20,2 olan orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler payının 2018’de yüzde 22,2’ye ve yine 2017 yılında yüzde 3,6 olan yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler payının 2018’de yüzde 5,3’e yükselmesiyle kendisini gösteriyor. Türkiye’de sanayinin yüksek katma değerli ve yüksek teknoloji yoğunluklu sektörlere dönüşüm ihtiyacı sürmekle birlikte, bu veriler gelecek için umut aşılamaya devam ediyor. Diğer yandan İSO 500 içinde Ar-Ge yapan şirket sayısında da umut verici artışlar olduğunu ortaya koyan çalışmaya göre, İSO 500 içinde Ar-Ge yapan firmaların sayısı, bu verinin ölçülmeye başlandığından bu yana en yüksek seviye olan 276’ya ulaşmış durumda. Yine İSO 500 için bu yıl söylenebilecek en olumlu tespitlerden biri de ihracat performansı. İSO 500’ün ihracat performansı, 2018 yılında Türkiye ihracat performansının üzerinde gerçekleşirken, 2018’de Türkiye’nin toplam ihracatı ve sanayi ihracatı yüzde 7 oranında artarken, İSO 500’ün ihracatı yüzde 11,3 yükseldi.