SON GÜNLERDE, KORONAVİRÜS SALGINI NEDENİYLE ZOR DURUMDA KALAN İŞÇİ VE İŞVERENLERİN MERAK ETTİĞİ KONULARDAN BİRİ DE ÜCRETSİZİ İZİN KONUSU... YENİ HAZIRLANAN KANUNA GÖRE, ÜÇ AY BOYUNCA İŞTEN ÇIKARMALAR YASAKLANIRKEN, İŞVEREN İŞÇİYİ ÜCRETSİZ İZNE ÇIKARABİLECEK. BU DURUMDA İŞÇİLERE ÜCRETSİZ İZİN MAAŞ DESTEĞİ VERİLECEK.

Dünya genelinde etkisini dürdüren Covid-19 salgınına karşı Türkiye’de yürürlüğe giren yeni tedbirlerden biri de üç ay süreyle işten çıkartmaların yasaklanması oldu. Yasa düzenlemesi, işverenlerin çalışanlarını ücretsiz izne çıkartmaları ve bu dönemde çalışanların Nakdi Ücret Desteği ile desteklenmesini de içeriyor. Destek programı kapsamında 3 milyonun üzerinde baş- vuru yapıldığı bildirilirken, “Ücretsiz izin desteğine nasıl başvurulur? Ücretsiz izin maaş desteği kimlere verilecek? Ücretsiz izin destek maaşları ne kadar olacak ve ne zaman verilecek?” soruları da son günlerde insan kaynakları bölümleri ve iş güvenliği uzmanlarına en çok sorulan sorular oluyor.

ÜCRETSİZ İZİN NEDİR?

Ücretli izin, bir çalışanın kanunen ona tanınmış olan izin haklarını kullanırken, normalde almış olduğu aylığın aynen ödenmesidir. Bu durumda çalışanlar, fiilen çalışmasalar da çalışıyormuş gibi maaşlarını tam olarak alır. Ancak fazla mesai gibi çalışmaların karşılığında alınan ücretler buna dahil değildir. 

Ücretsiz izinde ise durum tam tersine işler: İşçinin izne çıktığı dönemlerde işçi fiilen çalışmaz ve çalışmadığı bu günler için maaş alamaz. İş Kanunu’na göre ücretsiz izin uygulaması sadece işçinin rızasıyla mümkündür. Zorlayıcı sebeple üretimine/faaliyetine ara verilen iş yerinde çalışanlar, bir haftadan sonra iş akdini haklı gerekçeyle feshedebilir. Bu şekilde iş akdini fesheden işçi kıdem tazminatını da alabilir. Kanunda işverene ücretsiz izin hakkı tanınması halinde, ücreti ödenmeyen işçinin iş akdini fesih hakkı elinden alınmış olur ve kıdem tazminatı riske girer.

NAKDİ ÜCRET DESTEĞİNE KİMLER BAŞVURABİLİR?

447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na getirilen geçici madde kapsamında, ücretsiz izin verilenler ile 15 Mart sonrası işten çıkarılanlardan işsizlik sigortası alamayanlara Nakdi Ücret Desteği sağlanacak. Bu şartları sağlayan herkes destekten faydalanabilecek. Eğer işsiz kalan çalışan işsizlik ödeneğine başvuru yapmış ve reddedilmişse yeni bir başvuru yapmasına gerek yok. Bu çalışanlar için duyuruda “15/03/2020 tarihinden sonra iş sözleşmesi feshedilen ancak işsizlik ödeneği başvurusuna rağmen bu ödeneğe hak kazanamayan işsizlerin nakdi ücret desteği 3 ödemeleri, ayrıca başvuru yapmalarına gerek bulunmaksızın İŞKUR tarafından re’sen gerçekleştirilir” deniliyor.

NAKDİ ÜCRET DESTEĞİ NE KADAR OLACAK?


15 Mart sonrası ücretsiz olarak izne çıkarılan ve işsizlik maaşı almaya hak kazanamayan vatandaşlara, günlük asgari ücretin yüzde 40’ı tutarında, 39 lira 24 kuruş (Damga Vergisi kesintisinden sonra toplamda 1168 TL) ücretsiz izin maaş desteği veriliyor. Üç ay süreyle yapılacak bu maaş desteği, Cumhurbaşkanlığı’nın kararı ile altı aya kadar uzatılabilecek. Diğer yandan, bu yardımı aldığı halde çalışanlarını iş yerinde çalıştırmaya devam eden işletmelere ciddi cezai yaptırımların uygulanacağı da bildiriliyor.

NAKDİ ÜCRET DESTEĞİNE NASIL BAŞVURULABİLİR?

Ücretsiz izin başvuru desteği- ne başvurular bireysel olarak yapılmıyor. Başvuruları, işçisini izne çıkartan şirketler yapabilirken, şimdiye kadar yaklaşık 3 milyon başvuru olduğu bildiriliyor. Bu kapsamda işverenler, SGK’nın “Covid-19 Ücretsiz İzin Ekranı”nı seçerek ücretsiz izin başvurularını yapabilir.

NAKDİ ÜCRET DESTEĞİ NE ZAMAN VERİLECEK?

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, uygunluk tespitinin tamamlanmasını beklemeden takip eden ayın 8’inde ödemelerin İŞKUR tarafından yapılacağını bildiriyor.

NAKDİ ÜCRET DESTEĞİ ŞARTLARI NELER?


• 17 Nisan itibarıyla iş sözleşmesinin bulunduğu işveren tarafından 4857 sayılı Kanun’un geçici 10’uncu maddesi uyarınca ücretsiz izne ayrılmak,

• Kısa çalışma ödeneğinden yararlanmamak,

• Herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak,

• SGK’ya 01, 04, 05, 06, 12, 14, 20, 29, 32, 35, 39, 52, 53, 54 veya 55 no’lu belge türlerinden bildirilmiş olmak (Koşullarını birlikte taşımaları ve işverenleri tarafından 5’inci maddenin birinci fıkrası kapsamında gerekli bildirimin yapılması halinde, 4857 sayılı Kanun’un geçici 10’uncu maddesi kapsamında ücretsiz izne ayrıldıkları süre kadar nakdi ücret desteğine hak kazanır. İşverenleri tarafından kısa çalışma başvurusunda bulunulan ve başvurunun kabul edilmesine karşın gerekli prim şartlarını sağlamadığı gerekçesiyle kısa çalışma ödeneğine hak kazanamayanlar, birinci fıkradaki koşulları taşımaları ve işverenleri tarafından ilgili dönem için eksik gün gerekçelerinin 4857 sayılı Kanun’un geçici 10’uncu maddesi kapsamında verilen ücretsiz izin olarak güncellenmesi halinde, ücretsiz izne ayrıldıkları süre kadar nakdi ücret desteğine hak kazanır. 15 Mart tarihinden sonra 4447 sayılı Kanun’un 51’inci maddesi kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve yine aynı Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçiler, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamaları kaydıyla, 4857 sayılı Kanun’un geçici 10’uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere, işsiz kaldıkları süre kadar nakdi ücret desteğine hak kazanır. 4447 sayılı Kanun’un 50’nci maddesinin dördüncü fıkrasının birinci cümlesi doğrultusunda, daha önce hak ettiği işsizlik ödeneği süresini dolduruncaya kadar işsizlik ödeneği tekrar başlatılanlar, 4857 sayılı Kanun’un geçici 10’uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere, ödemenin bittiği tarihten itibaren nakdi ücret desteğine hak kazanır.