TÜRKİYE MAKİNA FEDERASYONU (MAKFED) GENEL SEKRETERİ ZÜHTÜ BAKIR, “MAKİNE SEKTÖRÜNE KORONAVİRÜS ETKİLERİ VE TEDBİRLERİ DEĞERLENDİRME ANKETİ” ÇALIŞMASINI VE MAKİNE SEKTÖRÜNÜN COVID-19 İLE MÜCADELESİNİ DEĞERLENDİRİRKEN, “SALGININ SEKTÖRÜMÜZE OLAN ETKİLERİ İLE ALINAN TEDBİRLERİ DEĞERLENDİRMEK AMACIYLA SERİ ANKETLER DÜZENLEDİK. BU ÇALIŞMADA, ÇOK DİSİPLİNLİ VE ÇOK AKTÖRLÜ OLAN MAKİNE SEKTÖRÜNE DAİR DİNAMİK DURUM TESPİTLERİNE GİDİLEREK, ATILACAK ADIMLAR HAKKINDA ALINACAK KARARLARA KATKI SAĞLANMASI AMAÇLANDI. MAKFED ÜYE DERNEKLERİ KANALIYLA, HER SEGMENT VE ÖLÇEKTEN YETERLİ KATILIM DÜZEYİ SAĞLAYARAK SAĞLIKLI SONUÇLARA ULAŞILDIĞINI DÜŞÜNÜYORUZ.” DİYOR.
Makine sektörünün son bir yılını nasıl değerlendirirsiniz? Sektörün Covid-19 mücadelesinde sizce öne çıkan başlıklar sizce nelerdi?
Sektörümüz, makine ve teçhizat yatırımlarında 2016’dan beri gelen düşük performansı ve 2018-2019 yıllarındaki daralmayı ihracatla telafi etmeye çalıştı. Bu kapsamda, 2019’da serbest bölgeler dâhil olmak üzere makine ihracatı yüzde 5 kadar artarak, 19,55 milyar dolar gibi tarihi rekoruna ulaştı. 2020 yılına, beklentilerimizdeki gibi 2019’un da baz etkisiyle makine ve teçhizat yatırımlarda artışla girdik. Ancak, salgın nedeniyle Mart ayından itibaren küresel acil durum ilan edilmesi, ihracat başta olmak üzere talebi önemli ölçüde düşürdü. Bu durum, Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında artarak devam ederek, bu dönemde yüzde 50’ye varan daralmaya neden oldu. Buna karşın, Temmuz ayında AB ülkeleri ile eşgüdümlü olarak normalleşmeye geçilmesi üzerine hızla toparlanmaya başladık. 2020 yılını ihracatta, bu dönemde oldukça makul kabul edilebilecek, yüzde 5,6’lık kayıp ve 18,46 milyar dolarlık ihracat değeriyle tamamladık. Bununla birlikte, 2020 yılının son çeyreğinde artan makine talebi, yıllık ithalatı yüzde 14,6 arttırdı. Bu dönemde makine ve teçhizat yatırımlarındaki yüzde 38,7 büyüme oranı da bu gelişmeyi doğruladı. Bunun nedeni, ertelenen yatırımlar kadar salgının bazı sektörlere yönelik yatırımlardaki olumlu yansımalarıydı. Makine sektörü salgınla mücadelede kısıtlamaların en yoğun olduğu dönemde bile kamu sağlığını korumaya ve sosyal yaşamı aksatabilecek riskleri ortadan kaldırmaya yönelik olarak enerji, su, kanalizasyon, asansörler, iklimlendirme, soğuk zincirler gibi altyapı hizmetlerinin kesintiye uğramaması ve kritik sınai ve tarımsal üretimin sürdürülebilmesi için var gücüyle çalıştı. Bu dönemde, firmalarımız üzerinde etkisini gösteren finansal kırılganlıklara rağmen istihdam olabildiğince korundu. Ulaşımdaki kısıtlamalar, kurulum, servis ve bakım gibi uygulamalarda uzaktan erişime dair dijitalleşme uygulamalarını hızlandırdı. Ancak, başta çelik olmak üzere girdilerimizde oluşan fiyat artışları ve arz sorunları da yaşadık. Ayrıca, navlun maliyetlerinin yükselmesi ve lojistik zorluklar imalatın yanı sıra ticareti de zorlaştıran unsurlar oldu.
Anket çalışmasının amacı neydi? Sektörün ankete katılımı için neler söyleyebilirsiniz?
Bu dönemde, salgının sektörümüze olan etkileri ile alınan tedbirleri değerlendirmek amacıyla seri anketler düzenledik. Bu çalışmada, çok disiplinli ve çok aktörlü olan makine sektörüne dair dinamik durum tespitlerine gidilerek, atılacak adımlar hakkında alınacak kararlara katkı sağlanması amaçlandı. MAKFED üye dernekleri kanalıyla, her segment ve ölçekten yeterli katılım düzeyi ulaşıldığını düşünüyoruz.
Anket çalışması, salgın süresince hızlı karar alma ve çözüm önerilerini hayata geçirmede sizce başarılı oldu mu?
Yapılan altı ankette ele alınan hususlardaki seyirleri de gösteren raporlarımız kamuoyu ile paylaşılırken, ilgili bakanlıklarımıza da eş zamanlı olarak sunuldu. Bu doğrultuda, salgınla mücadelede ekonomi alanındaki yerinde tedbirlere anket sonuçlarımızın da katkı sağladığını düşünüyoruz.
Önümüzdeki dönemde de anket çalışması devam edecek mi?
Makine sektörünün sahip olduğu çoklu yapı, verinin önemini daha da arttırıyor. Sektör verilerini TÜİK ve bazı uluslararası kaynaklardan, ancak gecikmeli olarak alıyoruz. Anket çalışmaları bize, sahadan alınabilecek anlık verilerin önemini göstermiş oldu. Bundan sonraki süreçte, çeyrek dönemlik anketlerde birtakım süreçleri takip ederken, bazı endekslere de ulaşmaya çalışacağız.
Makine sektörünün halen en önemli sorun başlıkları nelerdir?
Sektörün küresel rekabet gücünü arttırarak sürdürmesi için dayanıklılık yapısını geliştirilmesi gerekiyor. Burada da karşımıza iki önemli kavram çıkıyor; verimlilik ve ölçek ekonomisi. Bu konuda her bir firmamıza iş düşmekle birlikte, ülkemizin ekonomik iklimini de bu yönde iyileştirmemiz gerekiyor. Birlikte iş yapmayı mümkün kılan kümelenme yaklaşımının etkinleştirilmesi kadar, her türlü kayıt dışılıkla mücadele önem arz ediyor. Küresel bir arenada olduğumuzu biliyoruz ve buna göre adımlarımızı atıyoruz. Ancak, ithalat tedbirlerini geçersiz kılan yatırım teşvik uygulamalarının makine ithalatını körüklemesi, ülkemizin dış ticaret açığına olumsuz etkisi kadar kurulu kapasitemizin kalitesini de tehdit eder niteliktedir.
