Avrupa yatırım bankası birinci sınıf (aaa) kredi derecelendirmesi ve dünyanın önde gelen finans sağlayıcılarından biri olarak, finansman gücü, uluslararası sermaye piyasalarındaki varlığı ile faaliyetlerinde kâr amacı gütmüyor. eıb hem bir banka, hem de ab gereksinimlerini iyi bilen ve kapsamlı sektör/ülke bilgilerine sahip bir ab kurumu. moment expo’nun bu sayısında türkiye’de de faaliyette olan ve pek çok projeyi destekleyen bankayı mercek altına aldık.

Türkiye’deki gazetecilik birliklerinin oluşturduğu G9 Platformu ve Europan Journalism Centre tarafından organize edilen Lüksemburg Dışişleri Bakanlığı’nın sponsor olduğu seminer dizisi nedeniyle Türkiye’den 15 gazeteci Avrupa Birliği’nin Lüksemburg’daki kurumları nı ziyaret etti. Avrupa Birliği Adalet Divanı (Court of Justice), Avrupa Yatırım Bankası (Eurpan Investment Bank) ve Eurostat gibi Avrupa Birliği için önemli kurumlar kapılarını Türkiyeli gazetecilere açtı. Seminer kapsamında Avrupa Yatırım Bankası İletişim Departmanından Helen Kavvadia ve Corinne Quinet Avrupa Yatırım Bankası’nın faaliyetleri hakkında gazetecilere bilgi verdi.

698 MİLYAR EURONUN ÜZERİNDE FİNANSMAN

Avrupa Birliği’nin finansman kuruluşu olan Avrupa Yatırım Bankası (European Investment Bank –EIB), kamu ve özel sektör kuruluşlarına üstlendikleri sağlam yatırımlar için uzun vadeli finansman sunarak AB politikası olan hedefleri destekliyor. EIB ekonomik açıdan kalıcı olacak projeleri finanse eden ve kâr amacı gütmeyen bir kurum. AB üyesi devletlerin sahibi olduğu banka, kurulduğu 1958 yılından bu yana AB üyesi, adayı ve ortağı olan ülkelerde projeleri desteklemek için 698 milyar euronun üzerinde finansman sağladı.

Avrupa Yatırım Bankası 1960’ların ortalarından beri Türkiye’nin önde gelen yatırımlarına katkıda bulunuyor. Türkiye’ye sağlanan finansman tutarının 2004-2008 yılları arasında 8,3 milyar euroya ulaşmış olması ve 2009’un sonuna kadar da büyüme göstermeye devam etmesi bekleniyor. EIB fonlarından yararlananlar arasında kamu ve özel sektör, merkezi hükümet ve belediyeler, yerel bankalar ve sanayi yatırımcılarıyla birlikte yabancı yatırımcılar da bulunuyor. EIB Türkiye’nin AB’ye katılım sürecinde ilerleme kaydetmesini desteklemek amacıyla faaliyetlerini öncelikli olarak özellikle altyapı ve enerji sektöründe gösteriyor.

Kurumsal sektörün desteklenmesi, bankanın sunmuş olduğu finansal araç yelpazesinin genişletilmesi ve yerel para birimi bazında kredi sağlanması suretiyle hem yabancı hem de yerli özel sektör şirketlerinin teşvik edilmesi amaçlanıyor.

Başta Şkir aşamasındaki yatırım projeleri olmak üzere doğrudan yabancı yatırımlara büyük öncelik veriliyor, özellikle az gelişmiş bölgelerin gelişmesine yardımcı olacak veya sınır ötesi ticaret ile bölgesel entegrasyonu canlandıracak projeler gözetiliyor.

PROJENİN YÜZDE 50’Sİ ÖDENİYOR

EIB tipik olarak proje maliyetlerinin yüzde 50’sine kadar olan kısmını finanse ediyor. EIB kredilerinin yatırımcının kendi fonlarına ve başka kaynaklardan sağlanan finansmana tamamlayıcı olması amaçlanıyor. Banka, diğer finans kuruluşları veya ticari bankalarla birlikte projeye ve projeyi geliştirene uygun bir finansman paketi sunmayı hedefliyor. EIB, yatırımları doğrudan krediler, global krediler veya KOBİ’ler için EIB kredileri aracılığıyla finanse ediyor. Büyük ölçekli projeler, EIB tarafından kendi kayıt ve şartları doğrultusunda, yatırımcı veya diğer banka ve kuruluşlar için oluşturulan doğrudan krediler aracılığıyla finanse ediliyor. EIB ekonomik, mali ve teknik uygunluğunu tespit etmek amacıyla her projeyi, proje geliştiricisinin mali durumunu ve sağlanan teminatın yeterli olup olmadığını değerlendiriyor. Her proje değerlendirmesi projenin çevre üzerindeki etkilerinin ölçülmesini de içermekte ve Banka çevre dostu projelerin finansmanına ilişkin Avrupa çapındaki deneyimlerini sürece katıyor. Banka, gerektiğinde projelerin ulusal, Avrupa veya uluslararası düzeydeki çevre standartlarına uygun olduğunu doğrulamak durumundadır.

KOBİ’LER İÇİN EIB KREDİLERİ

Küçük ve orta ölçekli yatırım projeleri Banka tarafından global krediler, KOBİ ler için EIB kredileri ve orta büyüklükte krediler aracılığıyla, yani finans kuruluşlarına veya ticari bankalara verilen kredi hatlarıyla dolaylı olarak finanse edilir. Ortak çalışılan kuruluşlar, üzerinde anlaşma sağlanan global kredi olanaklarını küçük ve orta ölçekli işletmelerin veya yerel ya da bölgesel yönetimlerin üstlendiği altyapı projelerini finanse etmekte kullanılır.

EIB, kredi olanağıyla ne tür bir yatırımın finanse edilebileceği ve uygun proje geliştirici niteliği üzerinde aracı banka ile anlaşma sağlar. Ortak çalıştığı kuruluşlar proje finansmanı ve kredi tahsisi işlemlerini kendi adlarına ve riski bizzat üstlenerek, kendi kayıt ve şartları çerçevesinde gerçekleştirirler. Bununla birlikte, EIB’nin sağladığı uzun vade olanakları ve uygun faiz oranları proje geliştiricilere sunulan şartları iyileştirilir. Banka aracılık ettiği krediler sayesinde, kendi Şnansal gücünü ortak çalıştığı kurumların yerel ve bölgesel Pazar bilgileri ve müşteri ağlarıyla birleştirmeyi hedefliyor.

EIB, AAA DERECELENDİRMESİNE SAHİP

Toplam yatırım maliyeti 50 milyon euronun üzerindeki projeler için yatırım türleri: Altyapı, enerji, çevre, sağlık, eğitim, Ar-Ge, sanayi ve hizmet sektörleri dahil olmak üzere geniş bir yelpazedeki uygun proje türleridir. Bu projelerden belediyeleri de içeren kamu kuruluşları, özel amaçla bir araya gelen gruplar, kamu ve özel sektör şirketleri yararlanabilir.

EIB’nin finansmanı proje maliyetinin yüzde 50’si ile sınırlıdır. Projenin ekonomik hizmet ömrü ve nakit akışını yansıtan özel koşullar da dahil olmak üzere sanayi projeleri için tipik olarak 5 ila 12 yıl arası, altyapı ve enerji projeleri için 12 ila 25 yıl arasıdır. EIB’nin sahip olduğu AAA derecelendirmesi sermaye piyasaları ndaki en iyi oranları elde etmesine olanak veriyor. Kredi kullananlar bu faiz oranlarından Banka’nın maliyetlerini ve uygulanabilir ise sınırlı bir risk marjını karşılamak için alınan küçük bir farkla yararlanabiliyor. Banka, sabit ve dalgalı faiz oranları ile finansal esneklik sağlayan farklı yapılar sunuyor. Bunlar arasında gözden geçirilebilir sabit oranların yanı sıra sabit orandan dalgalıya ve dalgalıdan sabite dönüştürmeli gibi seçenekler bulunmaktadır. Kredilerde, ABD Doları, İsviçre Frankı ve Japon Yeni’nin yanı sıra, EURO, Türk Lirası ve diğer AB Üyesi Devletlerin para birimlerini içerecek şekilde bir veya daha fazla para biriminde kullandırılabilir. EIB aynı zamanda yaygın fon programı sayesinde yerel sermaye piyasalarının gelişimini de destekliyor. Geri ödemeler genellikle eşit yıllık veya altı aylık taksitler şeklinde yapılandırılır, fakat ana para geri ödemesiz süreleri de içerecek şekilde gereksinimlere göre şekillendirilmiş geri ödeme takvimleri oluşturmak mümkün.

EIB, kredileri projenin yapısına ve kredi alanın niteliğine bağlı olarak yeterli teminat gerektiriyor. Özel sektöre verilen EIB kredileri teminat gerektirir ve bu teminat bir veya daha fazla uygun banka tarafından verilebilir. EIB çok taraflı niteliğine bağlı olarak ülkelerle yapmış olduğu anlaşmalar sayesinde müşterilerinin ve bankacı ortaklarının üstlendiği siyasi riskleri hafifletebilir.

KOBİ’LER İÇİN EIB KREDİLERİ

Yatırım maliyeti 25 milyon euronun altı ndaki projeler için kredi hatları tahsis edilerek, global krediler bölgede bulunan EIB çalışma ortağı veya aracı bir banka tarafından veriliyor. Aracı bankalar EIB’den aldıkları fonları her bir projeyi değerlendirmek suretiyle riski bizzat üstlenerek kullandırırlar. Küçük ve orta ölçekli proje sahipleri doğrudan EIB çalışma ortağı olan bankalara başvurmalı dır. EIB’nin Türkiye’deki çalışma ortağı kuruluşlarının listesi www.eib.org/intermediaries adresinde bulunabilir.

Özellikle küçük ve orta ölçekli sanayi ve hizmet şirketlerinin ileri teknoloji yatırımları, Ar-Ge projeleri destek kapsamı ndadır. Sağlık ve eğitim hizmetlerine ek olarak altyapı, su tedarik ve sağlığına ilişkin projeler ile çevre koruma ve enerjinin rasyonel kullanımına yönelik projelerdir. Küçük ve orta ölçekli şirketler, yerel yönetimler ve diğer kamu kuruluşları veya özel amaçlı guruplar bu projelerden yararlanabilir. Yeni projelerin toplam maliyetinin yüzde 50’si, küçük ölçekli KOBİ yatırımları için toplam maliyetin yüzde 100’ü. Vade, faiz oranı, geri ödeme, para birimleri, teminat, komisyon/ ücretler ise ilgili EIB çalışma ortağı kuruluş tarafından belirleniyor.

EIB KREDİSİNİN AVANTAJLARI

Bankanın birinci sınıf (AAA) kredi derecelendirmesi ve dünyanın önde gelen finans sağlayıcılarından biri olarak finansman gücü uluslararası sermaye piyasalarındaki varlığı ile faaliyetlerinde kâr amacı gütmemesi, cazip faiz oranları yla orta ve uzun vadeli finansman olanakları sunmasını mümkün kılıyor. EIB tercih edilen kredi kuruluşu statüsü ile hem müşterileri tarafından hem de çalışma ortağı olan bankalar tarafından üstlenilen siyasi riskleri hafifletebilir. EIB hem bir banka, hem de AB gereksinimlerini iyi bilen ve kapsamlı sektör/ ülke bilgilerine sahip bir AB kurumu. Bu özellikleriyle birlikte EIB’nin projeler üzerindeki ayrıntılı ve titiz çalışmaları, uygun bulunan yatırımların finansmanı na katılan diğer kuruluşlara da güven veriyor. EIB diğer uluslararası finans kuruluşları ve ticari bankalarla ortak finansman konusunda uzun bir geçmişe sahip. Avrupa Komisyonu’nun vazgeçilmez bir çalışma ortağı olan EIB, AB politikalarının desteklenmesi için verilen AB bağışlarının ve AB genişleme sürecinin birbirini izleyen tüm aşamaları nın bütünleyicisi durumunda.

Avrupa Yatırım Fonu, KOBİ finansmanı konusunda uzmanlaşmış bir Avrupa Birliği kuruluşu olarak yenilik, araştırma ve geliştirme, girişimcilik, bölgesel büyüme ve istihdam yaratma gibi AB hedeflerini destekleyen bir rol üstleniyor.

EIB’nin mülkiyet yapısı ise şöyle; başlıca hissedar EIB’nin (yüzde 63,6) yanısıra Avrupa Komisyonu (yüzde 27,4) ile 31 banka ve finans kuruluşundan (yüzde 9) oluşturuyor. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB) Eylül 2006’dan beri EIB’nin hissedarlarından. EIB’nin temel görevi, finansman bulma becerilerini arttırarak KOBİ’lere destek oluyor. EIB bu desteği, özel sermaye ve teminat sağlama yoluyla veriyor.

TÜRKİYE’DE EIB

Avrupa Yatırım Fonu’nun (European Investment Fund) yeni Türk hissedarı EIB geçtiğimiz üç yılda Türkiye’deki girişim sermayesi sektörünün gelişimine aktif olarak katkıda bulunuyor. Bunu, bağımsız olarak yönetilen iki önemli fona yatırım yaparak, gereksinimlere göre hazırlanmış bir program tasarlayarak ve uygulamaya alarak gerçekleştiriyor.

2007 başında EIB, Türkiye’de çeşitli sektörlerde büyüme sermayesi ve şirket alımlarına odaklanan Actera Partners ile 44 milyon euroluk bir anlaşma imzaladı. Bu büyük taahhütle EIB, yeni oluşan yüksek kaliteli bir takımı destekleyen bu fonun temel taşlarından biri haline geldi.

EIB 2007’nin ortalarında, Türkiye’de yüksek büyüme kaydeden sektörlerdeki sanayi liderlerinin büyüme ve yenileme sermayesine odaklanan, Türk Özel Ser maye Fonu II ile 10 milyon euroluk bir anlaşma imzaladı. Türk Girişim Ortakları (“Turkven”) tarafından yönetilen fon Türkiye’deki en eski ve en başarılı özel sermaye şirketlerinden biri.

İstanbul Girişim Sermayesi İnisiyatifi (iVCi), tamamen EIB danışmanlığı altındaki fonlardan ve ortak yatırım fonlarından oluşan, Türkiye’ye tahsis edilmiş bir fondur. Son kapanış 31 Mart 2009 tarihinde 160 milyon euro olarak gerçekleşti.

iVCi yatırımcıları Türkiye KOBİ Geliştirme Kurumu (KOSGEB), Türk Teknoloji Vakfı (TTGV’), Türkiye Kalkınma Bankası (TKB), Garanti Bankası, Yunanistan Merkez Bankası ve EIB’dir.

iVCi’nin başlıca amacı, Türk kurumsal yatırımcıların ilk dalgası için bir platform sağlamanın yanı sıra, Türkiye’de girişim sermayesinin gelişmesi için bir katalizör rolü oynamak. EIB, iVCi aracılığıyla varlık sınıfı hakkında bilgi paylaşımını sağlama açısından aktif bir rol üstleniyor. iVCi’nin ilk taahhütlerinin 2009 yılında gerçekleştirilmesi planlandı. EIB 2004 yılında Kredi Garanti Fonu (KGF) ile 9,4 milyon euroluk bir taahhüt imzaladı. Bu taahhüt, Avrupa Komisyonu’nun çok yıllık programına istinaden bir kontrgarantiyi şarta bağlıyor.

EIB PROJE DÖNGÜSÜ

EIB fonları için girişimci talebi başvuruları Banka’nın Lüksemburg’daki genel merkezinde bulunan Güney Doğu Avrupa kredilerinden sorumlu bölüme veya Türkiye’deki ofislerine herhangi bir formaliteye gerek kalmadan iletilebilir.

Her proje EIB standartları ve AB yasa ve düzenlemeleri doğrultusunda mali ve teknik yönleri ile çevre etkileri açısından değerlendirmeye tabi tutulur. Banka’nın analizi projenin teknik sağlamlığına ve proje geliştiricisinin benimsenen teknik çözümleri uygulamadaki yeterliliğine odaklanır. Ayrıca teknik riskler ve bu riskleri azaltmak için alınan önlemler de incelenir. EIB iktisatçı ve mühendisleri, proje başarısını destekleyecek dünya çapında uzmanlığa sahiptir. Operasyon takımı projeleri Banka’nın daimi yürütme organı olan Yönetim Komitesi’nin onayına sunar.

EIB Başkanı ve operasyon takımı projeyi üye devletlerden her birinin ve Avrupa Komisyonu’nun temsilcisinden oluşan Yönetim Kurulu’na sunar. Sözleşme ile Banka’nın kararında temel teşkil eden ve değerlendirme sırasında incelenen tüm kilit unsurları birleştirilir. Ek olarak teknik şartnameyi ve gerekli teknik, ekonomik veya çevresel koşullarını içerir. Uygulanabilir olduğunda bir veya daha fazla teminat sözleşmesi ile desteklenir.

Kredinin kullandırılması ve geri ödeme koşulları üzerinde anlaşma sağlandıktan sonra fonlar müşterinin hesabına havale edilir.

Uzun vadeler, cazip faiz oranları ve her bir projeye özel ihtiyaçları karşılayacak esneklik EIB kredi sözleşmelerinin ayırt edici özellikleridir. Banka EIB’nin yönetici organlarının yanı sıra ilgili dış taraflar karşısında şeffaflık sağlamak amacı yla projelerin değerini ölçme yoluna gidebilir.