Makinelerin piyasa gözetimi ve denetiminden sorumlu olan sanayi ve ticaret bakanlığı, ilgili faaliyetlerinin daha etkin yürütülmesi için denetim kapasitesini artırdı. mevzuatın güncellenmesiyle makinelerin uygunluk...
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı makinelerin piyasa gözetim ve denetimi esasları güncellendi. Piyasa gözetimi ve denetimi (PGD) faaliyetlerinin yürütülmesine ilişkin usul ve esasları, alınacak önlemleri, taraşarın yetki ve yükümlülüklerini belirleyen “Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği” 16 Mayıs 2008 tarih ve 26878 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu yeni yönetmelikle birlikte Bakanlık, denetim faaliyetlerini gerçekleştirirken; daha çok risk arz edebilecek ve daha çok kişi tarafından kullanılan ürünlere ağırlık veriyor. Kamuoyundan, medyadan gelen bilgiler ile kaza ve şikayetleri dikkate alan Bakanlık bu bağlamda, 2008 yılında, asansörler ve güvenlik aksamları, muhtelif sayaçlar, forkliftler, presler, yapı marketlerinde doğrudan tüketiciye sunulan makineler (matkap, jeneratör, çim biçme makinesi vb.), sı- nai ve tıbbi gaz tüpleri, sıcak su kazanları, set üstü ve fırınlı ocaklar, gaz dolum tesisleri, lpg tüpleri, gaz yakan sobalar, kompresörler, küçük ev aletleri, beyaz eşyalar, tarım makineleri, yürüyen merdivenler ve klimaların denetimine ağırlı k verecek.
2007’DE BİN 334 ÜRÜN DENETİMİ GEÇEMEMİŞTİ
Avrupa Birliği’nin piyasa gözetimi ve denetimi sistemine paralel bir sistemin ülkemizde kurulması için hukuki altyapı yı oluşturan 4703 sayılı “Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun” ile bu Kanuna istinaden hazırlanan “Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimine Dair Yönetmelik”, 11 Ocak 2002 tarihinden itibaren yürürlükte bulunuyordu. Söz konusu mevzuat çerçevesinde, makine ve aksamlarının piyasa gözetim ve denetimi görevi ise Sanayi ve Ticaret Bakanlı- ğı’na verilmişti. 2007 yılında Piyasa Gözetimi ve Denetimi (PGD) faaliyetleri için toplam 1 milyon 240 bin YTL bütçe ayıran Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, sorumluluk alanına giren tüm ürünleri içerecek şekilde 60 bin 467 ürünü denetlemiş, bunlardan bin 334 adedini uygun bulmamıştı. Makine Emniyeti Yönetmeliği çerçevesinde incelenen 3 bin 303 üründen 243 adedi uygun bulunmamıştı. Yine 2007 yılında Bakanlık tarafından uygulanan toplam 724 bin768 YTL tutarında idari para cezası içinde Makine Emniyeti Yönetmeli- ğine uygunsuzluk nedeniyle uygulanan ceza tutarı 13 bin 860 YTL idi. Bakanlık bünyesinde, 552’si 81 il müdürlüklerinde, 121’i ise merkezdeki Genel Müdürlüklerde olmak üzere 673 denetçi görev yapıyor. 81 İl Müdürlüğündeki 552 denetçinin 450’si üniversite mezunlarından ve 222’si mühendis iken, Sanayi Genel Müdürlüğü bünyesinde görev yapan denetçilerin ise tamamı mühendislerden oluşuyor.
DENETİMDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Teknik düzenlemelere uygun ürünlerin güvenli olduğu kabul ediliyor. Teknik düzenlemenin bulunmadığı hallerde ürünün güvenli olup olmadığı; ulusal standartlar veya mevcut olması halinde Avrupa Birliği teknik özellikleri, ilgili sektördeki sağlık ve güvenlik konuları- na ilişkin iyi uygulama kodu, bilim ve teknoloji düzeyi veya tüketicinin güvenliğ e ilişkin makul beklentisi dikkate alı- narak değerlendiriliyor. Piyasa gözetimi ve denetimi re’sen veya ürünün teknik düzenlemeye uygunsuzluğ u, güvensizliği ile ilgili her türlü ihbar ve şikâyet üzerine yapabiliyor. Öncelikle ürünlerin piyasaya sunulduğu yerler olmak üzere gerekli hallerde, ürünlerin üretildikleri, işlendikleri, ambalajlandı kları, montaj veya dolum yapı ldıkları yerlerde de denetim yapılabiliyor. Reklâm, satış ve kiralama amacıyla internette yer alan ürünler de piyasaya arz edilmiş kabul edilerek bu ürünlere ilişkin bilgiler de piyasa gözetimi ve denetimi amacıyla kullanılabiliyor. Denetim, öncelikle bilgi ve belgelerin ilgili mevzuat çerçevesinde incelenmesi ile başlıyor. Daha sonra, ürün mutlaka duyusal incelemeye de tabi tutuluyor. İnceleme neticesinde şüphe duyulması halinde her türlü test ve muayenenin yapılması veya yaptırılması suretiyle denetim gerçekleştiriliyor. Denetimler, denetim yapılan yerlerde mevcut faaliyetleri engellemeyecek şekilde düzenleniyor. Gerekli görülen hallerde, her türlü testi yaptırmak üzere denetlenen ürünlerden bedeli ödenmeden numune alı- nabiliyor. Alınan numunelerin başka yere taşınması veya korunması güç yahut sakıncalı ise numune saklanmak üzere üretici veya dağıtıcıya bırakılabiliyor. Numune alımının mümkün olmadı- ğı hallerde, test ve muayene işlemleri, ürünün bulunduğu yerde, Bakanlıkça belirlenen test, muayene veya belgelendirme kuruluşuna yaptırılabiliyor. Numune miktarı, her durumda, ürünün yapı sına ve özelliğine göre, test ve muayenelerin gerektirdiği ölçüyü aşmamak üzere, şahit numune alınması Şilen mümkün olmayan haller hariç, biri şahit numune olmak üzere üç takımı geçmeyecek şekilde gerçekleştiriliyor. Test ve muayene sonucunda numunenin teknik düzenlemesine aykırı veya güvensiz çıkması halinde test ve muayene ücreti üreticiye ait oluyor. Test ve muayene sonucunda numunenin özelli- ğini kaybetmemesi halinde bu husus üreticiye bildirilmiyor ve üretici bu bildirinin yapıldığı tarihten itibaren on beş gün içinde numuneleri geri alabiliyor. Bu süre içinde alınmayan ürünler ise Defterdarlıklara intikal ettiriliyor. Test ve muayene sonucunda numunenin özelliğini kaybetmesi durumunda ise, numune imha edilerek bedeli Bakanlık tarafından üreticiye ödeniyor. Test ve muayene sonuçlarına süresi içinde itiraz edilmemesi veya itiraz üzerine, şahit numunenin güvensiz çıkması durumunda, güvensiz ürünleri teslim alması için Bakanlık üreticiye bildirimde bulunuyor. Bildirimden itibaren otuz gün içerisinde üretici tarafından alınmayan ürünler test ve muayene kuruluşunca imha ediliyor.
DENETİMİ GEÇEMEYENLER NE YAPMALI?
Denetim sonucunda teknik düzenlemeye uygunsuzluk tespit edilmesi durumunda, ürünün insan sağlığına, can ve mal güvenliğine, hayvan, bitki yaşamına ve sağlığına ve çevreye bir tehdit arz etmemesi koşuluyla, uygunsuzluğun giderilmesi amacıyla belirli bir süre verilerek üretici yazılı olarak uyarılıyor. Verilen süre sonucunda uygunsuzluğun giderilmemiş olması halinde ise üreticiye idari para cezası uygulanıyor. Denetim sonucunda uygunsuzluğun giderilmesi için süre verilmiş olan bir ürüne aynı uygunsuzluk için tekrar süre verilmesi ise söz konusu değil. Denetim sonucunda ürünün güvensizli- ğine dair ciddi şüpheler ortaya çıkması durumunda test veya muayeneye başvuruluyor. Bu durum, ilgili teknik düzenlemeye uygunluğu belgelenmiş ancak duyusal inceleme sonucunda güvenli olduğuna dair şüphe oluşan ürün- ler ile teknik düzenlemesi bulunmayan ürünler için de geçerli durumda. Ürünün güvensizliğine dair kesin belirti ortaya çıkması, güvenli olmadığı tespit edilen ürünün uygunluk işaretinin veya uygunluk değerlendirme işlemleri sonucunda verilen belgelerinin aynı zamanda tahrif veya taklit edildiği veya usulüne uygun olmadan kullanıldığının tespiti halinde, ilgili teknik düzenlemeye uygunluğu belgelenmiş ürünler ile teknik düzenlemesi bulunmayan ürünler de dâhil olmak üzere 2001/3529 sayılı Yönetmeliğin 10, 11 ve 12. maddeleri SPOT: “ Bu yeni yönetmelikle birlikte Bakanlık, denetim faaliyetlerini gerçekleştirirken, daha çok risk arz edebilecek ve daha çok kişi tarafından kullanılan ürünlere ağırlık veriyor. Bu ürünler arasında asansörler ve güvenlik aksamları, forkliftler, yapı marketlerinde doğrudan tüketiciye sunulan makineler, sınai ve tıbbi gaz tüpleri, sıcak su kazanları, gaz dolum tesisleri makineleri, yürüyen merdivenler ve klimalar yer alıyor.”
“ Denetim sonucunda teknik düzenlemeye uygunsuzluk tespit edilmesi durumunda, ürünün insan sağlığına, can ve mal güvenliğine, hayvan ve bitki yaşamına, sağlığına ve çevreye bir tehdit arz etmemesi koşuluyla, uygunsuzluğun giderilmesi amacıyla belirli bir süre verilerek üretici yazılı olarak uyarılıyor.”
