Makine imalat sektorunun imkan ve kabiliyetlerini belirleyen, sanayinin pek cok dalına yon veren takım tezgahları sektoru istikrarlı bir şekilde gelişiyor. 2007 yılında ulkemizin takım tezgahı uretiminin yuzde 25, ihracatının yuzde 46 oranında...

Ülkelerin gelişmişliklerinin ve sanayi altyapılarının en temel göstergelerinden biri olan makine imalat sanayi ülkemizde hızla gelişiyor. Gündelik yaşamdaki ihtiyaçlarımızı karşı lamamız için üretim yapan tekstil, gı- da, otomotiv, elektronik gibi pek çok sanayi dalının faaliyetlerine devam edebilmesi ve yenilenmesi makine imalat sektörüne bağlı. Makine imalat sektörünü şekillendiren ise takım tezgâhları sektöründeki gelişmeler oluyor. Tüm sanayi mallarının üretimi için gerekli olan makinelerin imalatında en temel unsur olan takım tezgâhları, kendini üretebilen tek makine grubu olarak, genel makine imalat sektörü içinde ayrı bir noktaya duruyor. Almanya, Japonya, ABD ve İtalya gibi endüstri alanında dünyanın en gelişmiş ülkelerinin başında gelen devletlerin tamamı makine sektörünü özel bir kategoride değerlendiriyor ve makine sektörü içinde de takım tezgâhlarına ayrı bir önem veriyor. Almanya ve Japonya otomobil devi olmalarını, ABD ise savunma sanayisinde bu denli ilerlemesini, makine sektörünün temeli niteliğindeki takım tezgâhları imalat yapısının çok sağlam olmasına borçlu. Takım tezgâhları, İşlevleri bakımından, talaşlı imalat(kesme-chip removal) ve talaşsız imalat(şekillendirme-forming) olmak üzere iki ana başlık altında toplanı yorlar.  


TAKIM TEZGAHLARI TOPLAM URETİMİ 2007’DE YUZDE 18 ARTTI
2005 yılında 53,8 milyar dolar, 2006 yı- lında ise 59,5 milyar dolar değerinde üretim yapan dünyanın önemli takım tezgâhı imalatçısı 29 ülkenin, 2007 yılında üretimlerini 70,2 milyar dolar değerine çıkardıkları görülüyor. 2005 yılında yüzde 14, 2006 yılında yüzde 10 büyüyen takım tezgâhları üretimi, 2007 yılında ise yüzde 18’lik bir artış yakalıyor. İngiltere, Kanada ve ABD hariç takım tezgâhı üreticilerinin tamamı 2007 yılında artış kaydetmiş, artış hızı bakımından ise önceki yıl ilk sırada yer alan Çin, ikinci sıraya gerileyerek konumunu Çek Cumhuriyeti’ne bırakmış durumda. Toplam üretimin yarısından fazlası ilk üç sırada yer alan Japonya, Almanya ve Çin, yüzde 90’ı ise ilk 10 ülke tarafından yapılıyor. 2005 ve 2006 yıllarında dünya üretiminden yüzde 36 pay alan AB üyesi ülkelerin 2007 yılında bu oranı yüzde 44’e yükseltmiş olması, önceki yıllarda bu bölgede üretimde yaşanan durgunluğ un yerini yeni yatırımlara bıraktığı şeklinde yorumlanabilir. 2006 yılında 426,2 milyon dolarlık üretim yapan Türkiye, 2007 yılında yüzde 25 artış ile 532,7 milyon dolar değerinde takım tezgâhı üreterek 15. sırada konumlanmış durumda. Türkiye’nin dünya üretiminden aldığı payı 2007 yılında da artıramadığı ve binde 7 oranında kaldığı görülüyor. 2006 yılında yüzde 37 oranında üretim artışı gerçekleştiren, 2007 yılında yüzde 43 artışla 10 milyar doları aşan Çin Halk Cumhuriyeti dikkat çekiyor. Japonya’nı n başı çektiği Asya ülkelerinin dünya üretimi içinde 2006 yılında sahip oldukları payın çok az da olsa azaldığı ve 2007 yılında yüzde 47,7 oranına geriledi- ği görülüyor. 2005 yılında dünya üretiminin yüzde 65’ini temsil eden G–7 ülkelerinin (ABD, Japonya, Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya, Kanada) payı, 2007 yılında yüzde 57,2 oranına gerilemiş durumda.  

DUNYA İHRACATINDA ALMANYA LİDER
2007 yılı dünya takım tezgâhları ihracat hacmi bir önceki yıla göre yüzde 18,2 artışla 39,2 milyar dolar olarak gerçekleşirken, yine 2007 yılında, dünya toplam üretiminin yüzde 89,7’sini gerçekleştiren ilk 10 ülkenin, ihracatın da yaklaşık yüzde 84’ünü gerçekleştirdiği görülüyor. 2007 yılında, Almanya’nın takım tezgâhları ihracatı 9,2 milyar dolar olurken bu ülkeyi, 7,6 milyar dolarla Japonya ve 4,2 milyar dolar ile İtalya takip ediyor. İhracatta en büyük artış oranını yüzde 207 ile Belçika yakalarken, İngiltere yüzde 135’lik oranla ikinci, Romanya yüzde 126 ile üçüncü oluyor.   CİN’DEN 6,9 MİLYAR DOLARLIK İTHALAT 2006 yılında 31,5 milyar dolar olan dünya takım tezgâhları ithalatı 2007 yılında yüzde 14,1 artarak 35,9 milyar dolara yükselmiş durumda. 2007 yılında 6,9 milyar dolar ile Çin dünyanın en büyük takım tezgâhları ithalatçısı olurken, 4,3 milyar dolar değerinde takım tezgâhı ithal eden ABD ikinciliği, 3,7 milyar dolarlı k ithalat gerçekleştiren Almanya üçüncülüğü alıyor. Dünya ithalatında sahip oldukları pay ile ilk iki sırayı alan Çin Halk Cumhuriyeti ve ABD’nin takı m tezgâhları ithalatının yaklaşık yüzde 5 oranında düşüş yaşaması dikkat çekiyor. 2007 yılında en büyük ithalat artışı- nı ise yüzde 57,4 ile Hindistan, yüzde 45,7 ile Almanya ve yüzde 44,7 ile Çek Cumhuriyeti gerçekleştiriyor. Türkiye, 2007 yılında 1.062,4 milyon dolar ithalat ile dünya sıralamasında 11. sırada yer almış durumda.  

TURKİYENİN ÜRETİMİNDE YÜZDE 25’LİK ARTIŞ
2006 yılında 426,2 milyon dolar değerinde takım tezgâhları imal ederek dünya üretiminin yüzde 92'sini yapan 29 ülke arasında 16. sırada yer alan Türkiye, 2007 yılında üretilen takım tezgâhlarının toplam değerini önceki yıla göre yüzde 25 artırarak 532,7 milyon dolar üretimle dünya sıralamasında 15. sıraya yükselmiş durumda. Ülkemizde üretilen takım tezgâhlarının değer bazında yaklaşık olarak yüzde 70’ini metal şekillendirme, yüzde 30’unu ise talaşlı imalat tezgâhları oluşturuyor. Bu verilere göre Türkiye, dünya üretiminin talaşlı imalat tezgâhlarında binde 3’ünü, metal şekillendirme tezgâhların- da ise yaklaşık yüzde 2’sini gerçekleştiriyor. CECIMO (13 AB ülkesinin üye olduğ u Avrupa Takım Tezgâhı, Takım ve Teknolojileri Ticari Birliği) üyesi ülkelerde üretilen talaşlı imalat ve metal şekillendirme tezgâhlarının oranının ise ülkemizin tam tersi olduğu dikkat çekiyor. Ülkemizde takım tezgâhları üretimi alanı nda faaliyet gösteren toplam 202 Firmadan 117’si metal şekillendirme, 85’i ise talaşlı imalat tezgâhları üretiyor. Bu rakamlara paralel olarak, 111 Firma talaşlı imalat, 23 Firma ise sac şekillendirme tezgâhları ithalatı ile iştigal ediyor.  

İHRACATTA YUZDE 46 ORANINDA BUYUME
Takım tezgâhlarında, 2006 yılında TÜİK verilerine göre 271,7 milyon dolar ihracat gerçekleştiren Türkiye, 2007 yılında ihracat değerini yüzde 46 artırarak 396,7 milyon dolara yükseltmiş durumda. 2007 yılı toplam ihracatı içinde en büyük payı 320,5 milyon dolar ihracat de- ğeri ile metalleri dövme, işleme, kesme, şataşama presleri makineleri alırken, bu grubu 24,6 milyon dolar ile planya, vargel, yiv, zıvana, broş, dişli çark vb. tezgâhlar ve 13,6 milyon dolar ihracat de- ğeri ile çapak, pürüz temizleme, bileme, taşlama vb. için makineler takip ediyor. 2007’de ihracatta en yüksek artışı yüzde 60,1’lik oranla metal işlemeye mahsus işleme merkezleri, istasyonlu tezgâhlar yakalamış durumda. Bu ürün grubunu yüzde 55 oranında büyüme ile çapak, pürüz temizleme, bileme, taşlama vb. için makineler ve yüzde 50 oranında büyüme ile metalleri dövme, işleme, kesme, şataflama presleri makineleri takip ediyor. Takım tezgâhları grubunda, 2007 yılında ihracatta 62 milyon dolar ile Bursa Serbest Bölgesi birinci sırada yer alırken, ikinci sırada 28,7 milyon dolar ile Almanya, üçüncü sırada 20 milyon dolar ile İspanya ve dördüncü sırada 19,7 milyon dolar ile Rusya Federasyonu bulunuyor. Bu ülkeler arasında en çok ihracat artışı gerçekleştirilen ülke olarak yüzde 75,7 oran ile Rusya Federasyonu dikkat çekiyor. 2007 yılında takım tezgâhlarında ihracatta en fazla artış gerçekleştirdiğimiz ülkeler, yüzde 171’lik büyüme ile İran, yüzde 154,2’lik büyüme ile Kolombiya ve yüzde 133,6’lık oran ile Avusturya şeklinde sıralanıyor. Yine 2007 yılında AB üyesi 27 ülkeye gerçekleştirilen ihracatımız 2006 yılına göre yüzde 45,8 artış göstererek 159,6 milyon dolara ulaşarak ve toplam takım tezgâhları ihracatı içinden yüzde 40 pay almış durumda.  

İTHALATTAKİ ARTIŞ ORANI AZALIYOR
TÜİK verilerine göre, 2006 yılında ithalatı nı yüzde 13 artarak 916,6 milyon dolar değerinde takım tezgâhları ithal eden Türkiye’nin, yurt içi tüketiminin yüzde 89’unu ithalat ile karşıladığı görülüyor. 2007 yılında ise ithalatın sadece yüzde 0,5 oranında artarak 921 milyon dolar değer ile 2006 yılındaki seviyesini koruması sevindirici bir gelişme. 2007 yılında, ülkemizin üretim ve ihracatında başarılı olduğu sac şekillendirme tezgâhları nda ithalat azalmış, fakat talaşlı imalat konusunda artışın devam ettiği gözlenmiştir. 2007 yılında 213,2 milyon dolarlık ithalat ile metal işlemeye mahsus işleme merkezleri, istasyonlu tezgâhlar değer bazı nda en büyük kalem olurken, bu ürün grubunu 202,6 milyon dolar ithalatla metalleri dövme, işleme, kesme, şataflama presleri makineleri ve 184,7 milyon dolar ithalatla metallerin işlenmesine mahsus torna tezgâhlarının takip ettiği görülüyor. İthalat artış oranı en yüksek olan kalemler ise, yüzde 20,7 ile metal işlemeye mahsus işleme merkezleri, istasyonlu tezgâhlar, yüzde 10,6 ile maddenin aşındı rılarak işlenmesine mahsus makineler ve yüzde 6,6 ile çapak, pürüz temizleme, bileme, taşlama vb. için makineler şeklinde sıralanıyor. İthalatımızda, 2007 yılında, Tayvan 198,6 milyon dolar değerinde takım tezgâhı ithalatı ile ilk sırayı alırken, bu ülkeyi 194,7 milyon dolarla Almanya ve 131 milyon dolar ile İtalya takip ediyor. 2007 yılı takım tezgâhları ithalatımızda en büyük payı alan ilk 20 ülke içinde, en çok ithalat artışı gerçekleştirilen ülkeler, yüzde 105’lik oranla Avusturya, yüzde 66’lık oranla İsveç ve yüzde 46,2’lık oranla Çek Cumhuriyeti şeklinde sıralanıyor.  

TÜRKİYE SEKTÖRDE YÜKSELEN BİR GRAFİK İZLİYOR
Takım tezgâhları ihracatında 2005 yılında 18. olduğu dünya sıralamasında 2006 yılında 16. sıraya yükselen Türkiye’nin, 2007 yılında 396 milyon dolar ihracat gerçekleştirerek yüzde 46 oranında bir artış kaydettiği görülüyor. 2006 yılında 916 milyon dolar değerinde takım tezgâhları ithal eden Türkiye’nin, 2007 yı- lında sadece yüzde 0,5 oranında ithalat artışı yaşamış olması sektördeki olumlu gelişmelerin en önemli örneği olarak dikkat çekiyor. Aynı yıl takım tezgâhları imalatında ise yüzde 25 artış ile 533 milyon dolar değerine ulaşılmış olması ve dünya sıralamasında 15. olunması sektördeki göze çarpan olumlu gelişmelerden bir diğeri. Takım tezgâhı ihracatımız hızla yükselirken ithalat artışının özellikle son yıllarda çok düşük miktarlarda kalması dikkat çekici bir gelişme. Ancak, diğer taraftan, 2006 yılında ülkemizin takım tezgâhları tüketiminin yüzde 85’inin, 2007 yılında ise yüzde 87’sinin ithalat yolu ile karşılandığı görülüyor. Döviz kurunun düşük seyretmesi ve üreticilerimizin ihracata yönelmelerinin ithal ürün tüketiminde etkili olduğu düşünülüyor.  

UYGUN KOŞULLARDA İTHALAT DA ONEMLİ
Takım tezgâhları sektöründe, torna, freze, işleme merkezi vb. talaşlı imalat tezgâhları ithalatımızın önemli oranlarda arttığı görülüyor. Bununla birlikte, otomotiv ve beyaz eşya sektörlerinin de etkisiyle gelişen sac işleme tezgahları üreticilerimizin Ar-Ge ve inovasyon ağırlıklı çalışmaları neticesinde ülkemiz metal şekillendirme (pres, giyotin, makas, abkant vb.) tezgahları ihtiyacını karşılamanı n ötesinde bir üretim üssü haline geliyor. Ayrıca, takım tezgâhlarının makine imal eden makineler olduğu ve en temel yatırım malı niteliği nedeniyle bu alanda başarılı olan ülkelerin de ithalatçı oldukları gözden kaçırılmaması gereken bir gerçek. Bu bağlamda, üretime ve ihracata katkısı olan takım tezgâhlarının uygun şartlarda ithal edilebilmesi de önem arz ediyor.  

TALAŞLI İMALATA YONELMEK GEREKİYOR
2007 yılı üretim verilerine göre yapılan dünya sıralamasında Türkiye’nin önünde yer alan ülkelerin, İtalya hariç hepsinin talaşlı imalat tezgâhları üretiminin, metal şekillendirme tezgâhları üretiminden fazla olduğu görülüyor. Örneğin Japonya’da sac işleme makinesi imalatı, toplam imalatın sadece yüzde 12’si kadar. Bu değerin Amerika’da yüzde 21, İsviçre’de yüzde 15 ve Almanya’da yüzde 24, Türkiye’de ise yüzde 70 olması dikkat çekiyor. Bu yapının talaşlı imalat lehine değişmesi, metal şekillendirme alanında rekabetçi bir yapı kazanan Firmaları mızın, daha yüksek teknoloji ve katma değer içeren talaşlı imalat tezgâhı üretimine yönelmeleri ile mümkün olabilir  

TÜRKİYE AVANTAJLI BİR KONUMDA
Tekstil sektörünün gelişmiş ülkeleri terk etmesine benzer bir şekilde, orta ve ileri teknoloji içeren takım tezgâhları sektörünün aynı zamanda ağır sanayi sınıfına girmesi nedeni ile ihtiyaç duyulan işgücü konusunda gelişmiş ülkeler sıkıntı yaşıyorlar. Bu sıkıntı sebebi ile önümüzdeki dönemde takım tezgâhları üretiminin gelişmekte olan AB ülkelerine ve çevre ülkelere doğru yöneleceği tahmin ediliyor. Gelişmiş AB ülkelerindeki insanların metal işleyen sanayide çalışmak istememesi olarak özetlenebilecek bu sürecin etkisiyle özellikle yan sanayi ve parça üretiminin hızla gelişmekte olan ülkelere kayacağı düşünülüyor. Aynı sürecin otomotiv, beyaz eşya ve kalıpçılık sektörlerinde yaşanması neticesinde, hâlihazı rda AB ile Gümrük Birliği içerisinde bulunmamız, coğrafi konumumuz, avantajlı yatırım ortamı vb. etkenler göz önüne alınırsa, stratejik bir sektör olan takım tezgâhlarında ülkemizin çok daha iyi bir noktaya ulaşacağı söylenebilir. Yüksek katma değerli ürün imalatı, doğ- rudan ve dolaylı olarak sağladığı istihdam, istikrarlı bir şekilde artan ihracatı nedeniyle takım tezgâhları sektörü, ülkemiz ekonomisinde önemli bir konumda duruyor. Sektör, üretim ve ihracat kapasitesine paralel olarak talaşlı imalat ve sac şekillendirme alanlarında teknoloji düzeyini sürekli artırıyor, ancak tam anlamıyla ölçek ekonomisine geçememenin getirmiş olduğu olumsuzluklar nedeniyle emek yoğun yapısını aşabil- miş değil. Diğer taraftan, yan sanayi ve komponent üretimi konusunda ülkemizin yetersizlikleri nedeniyle sektör, ekonomik gelişmelere duyarlı bir şekilde faaliyetlerine devam ediyor.  

SEKTÖR AÇISINDAN AB FIRSAT, ÇİN CİDDİ BİR TEHDİT
Uzun vadeli büyük yatırımlar ve ileri imalat tecrübesi gerektiren takım tezgahları sektörümüz için Gümrük Birli- ği’nin pazarda sağladığı kolaylıklar ve AB katılım süreci gelişmiş ülkelerin Türkiye’de yatırım yapma isteğini artırı- yor. Ayrıca, metal şekillendirmede uzmanlaşma, Rusya ve Türki Cumhuriyetler ile olan iyi ilişkiler ve genç nüfus sektör için önemli avantajlar olarak de- ğerlendirilebilir. Önümüzdeki dönemde, AB’nin takım tezgâhı üretimini bırakması ve Türkiye’de üretim üssü teşkil etmesi en büyük fırsat, ucuz tezgâh ithali ile yurt içi ve yurt dışı takım tezgâhı pazarlarında Çin’in hâkim olması ise büyük tehdit olarak görülüyor.  

SEKTÖRE PLANLI BİR ŞEKİLDE DESTEK GEREKİYOR
Ülkemizin üretim, ihracat ve istihdam kapasitesine sağladığı önemli katkılardan dolayı gündemde yeterince yer alan otomotiv ve tekstil sanayimizin ba- ğımsız bir şekilde gelişmesinin temeli olan makine sanayi için büyük önem taşı yan takım tezgahları, savunma sanayisinde de etkin rol oynuyor. Günümüzde AB ülkelerinin, silah yapımında kullanı- labilecek olan bazı CNC tezgahlarını belirli ülkelere satmasının yasak olduğu biliniyor. İmalat ve savunma sanayimizin dışa bağımlılığını mümkün oldu- ğunca azaltarak daha güçlü bir Türkiye hedefine ulaşma yolunda stratejik öneme sahip olan takım tezgahları sektörünün gelişmesi için ilgili kesimlerin bir plan çerçevesinde gerekli desteği sağlaması gerekiyor. Aksi takdirde, ihtiyaç duyduğu makineler açısından dı- şa bağımlı temel endüstrilerimizin sağ- ladığı üretim ve ihracat gelirlerinin, makine, yedek parça ve servis hizmeti almak için yabancı ülkelere transfer edilmesi ile bir sonuç alınamayacağı çok açık bir şekilde görülüyor. SPOT: “ Yüksek katma değerli ürün imalatı, doğrudan ve dolaylı olarak sağladığı istihdam, istikrarlı bir şekilde artan ihracatı nedeniyle takım tezgâhları sektörü, ülkemiz ekonomisinde önemli bir konumda duruyor.”  

TÜRKİYE’DE TAKIM TEZGAHLARI EKONOMİSİ
>> Türkiye 2007 yılında takım tezgâhları imalatında yüzde 25 artış ile 533 milyon dolar değerine ulaşılmış ve dünya sıralamasında 15. sırada yer almış.
>> Takım tezgâhlarında, 2006 yılında TÜİK verilerine göre 271,7 milyon dolar ihracat gerçekleştiren Türkiye, 2007 yılında ihracat değerini yüzde 46 artırarak 396,7 milyon dolara yükseltmiş durumda.
>> Takım tezgâhları grubunda, 2007 yılında ihracatta 62 milyon dolar ile Bursa Serbest Bölgesi birinci sırada yer alırken, ikinci sırada 28,7 milyon dolar ile Almanya, üçüncü sırada 20 milyon dolar ile İspanya ve dördüncü sırada 19,7 milyon dolar ile Rusya Federasyonu bulunuyor.
>> 2007 yılında takım tezgâhlarında ihracatta en fazla artış gerçekleştirdiğimiz ülkeler, yüzde 171’lik büyüme ile İran, yüzde 154,2’lik büyüme ile Kolombiya ve yüzde 133,6’lık oran ile Avusturya şeklinde sıralanıyor.  

DÜNYADA TAKIM TEZGAHLARI EKONOMİSİ
>> Dünya takım tezgâhları üretiminin yarısından fazlasını Japonya, Almanya ve Çin gerçekleştiriyor.
>> Dünya takım tezgâhları üretimi 2005 yılında yüzde 14, 2006 yılında yüzde 10 ve 2007 yılında ise yüzde 18’lik bir artış yakalamış durumda.
>> 2005 yılında 53,8 milyar dolar, 2006 yılında ise 59,5 milyar dolar değerinde üretim yapan dünyanın önemli takım tezgâhı imalatçısı 29 ülkenin, 2007 yılında üretimleri 70,2 milyar dolar değerine çıkarmış durumda.
>> 2006 yılında yüzde 37 oranında üretim artışı gerçekleştiren, 2007 yılında yüzde 43 artışla 10 milyar doları aşan takım tezgâhları üretimi ile Çin Halk Cumhuriyeti dikkat çekiyor.
>> 2005 yılında dünya takım tezgahları üretiminin yüzde 65’ini temsil eden G–7 ülkelerinin (ABD, Japonya, Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya, Kanada) payı, 2007 yılında yüzde 57,2 oranına gerilemiş durumda    

 "Takım tezgâhlarında, 2006 yılında TÜİK verilerine göre 271,7 milyon dolar ihracat gerçekleştiren Türkiye, 2007 yılında ihracat değerini yüzde 46 artırarak 396,7 milyon dolara yükseltmiş durumda.”