Ekonomi Bakanlığı öncülüğünde 2010 yılında başlatılan Girdi Tedarik Stratejisi (GİTES) ile Eylem Planı (2013-2015) çalışmaları...
Ekonomi Bakanlığı öncülüğünde 2010 yılında başlatılan Girdi Tedarik Stratejisi (GİTES) ile Eylem Planı (2013-2015) çalışmaları Yüksek Planlama Kurulu tarafından kabul edildi ve Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan,2013-2015 dönemini kapsayan Girdi Tedarik Stratejisi (GİTES) ile Eylem Planı’nın toplam 37 hedef ve bu hedeflere dönük 91 eylemi içerdiğini belirterek, “GİTES Türkiye ekonomisi için önemli bir proje, önemli bir stratejidir. Sanayimizde zihinsel bir devrim gerçekleştirmeyi amaçlıyoruz” dedi. Zafer Çağlayan, 2023 yılında dünyanın en büyük 10 ekonomisinden biri olma hedefine emin adımlarla ilerleyen Türkiye’nin bu yol haritasında, GİTES ve Eylem Planı çalışmalarının en büyük yardımcıları olacağını belirtti. Projelerle; sanayinin ihtiyaç duyduğu ve yeni ürün üretimi ile teknolojik gelişmenin gerektireceği girdilerin tedariğinde süreklilik ve güvenliğinin sağlanması, etkinliğin ve verimliliğin artırılması, ihracatta sürdürülebilir küresel rekabet gücü artışının temini, daha fazla katma değerin Türkiye’de bırakılması ve ara malı ithalat bağımlılığının azaltılması amaçlanıyor.
“Türk sanayisinde zihinsel devrim yaşanacak”
Zafer Çağlayan, Girdi Tedarik Stratejisi (GİTES) ile Eylem Planı’nın önemini şöyle özetledi: “Türk sanayisinde zihinsel bir devrim gerçekleştirmeyi amaçlıyoruz. Bunun ilk adımını Yeni Teşvik Sistemi’yle attık. Yeni Teşvik Sistemi’nin alt yapısını GİTES çalışmaları oluşturdu. Eylem Planı taslak aşamasındayken; ara malı ithalat bağımlılığını azaltacak ve teknoloji transferi sağlayacak, ekonominin ihtiyacı olan yatırımların yapılmasını hedefleyen “Stratejik Yatırımlar” tanımını yeni teşvik mevzuatına ekledik. İlk stratejik yatırım teşvik belgesini verdik. Bunun devamı gelecek. Cumhuriyetimizin 100’üncü kuruluş yıldönümü olan 2023’e yönelik ortaya konan temel stratejilerin hayata geçirilmesinde GİTES en önemli politika araçlarından biri olacak’’ dedi. GİTES ve Eylem Planı’nın Türkiye ekonomisine, sanayisine, ihracatına hayırlı olmasını dileyen Çağlayan,emeği geçenlere teşekkür etti.
Gites çalışması
Birçok ülkede benzer uygulamaları bulunan “Girdi Tedarik Stratejisi” çalışması ile dış ticaret alanında firmaların elinin güçlendirilmesi amaçlanıyor.Sanayi üretiminin yüzde 86’ sı ara malı ithalatı ile sağlanıyor. 2010 yılında 185 milyar dolar seviyesinde gerçekleşen ithalatın yüzde 70,8’i ara mallarından,yüzde 15,5’i yatırım mallarından,yüzde 13,3’ü tüketim mallarından oluşuyor. Bu çalışma ile sanayinin ihtiyaç duyduğu ithal ara malı girdilerin tedarikinde ekonomik piyasalardaki dengesizliklerden ve kaynaklarındaki belirsizliklerden doğacak risklerin minimize edilmesi, ithalat bağımlılığının azaltılması ve ihracatta rekabet gücünün iyileştirilmesi sağlanacak. GİTES ve Eylem Planı, yatırıma ve işe başlanması süreçleri içerisinde gerek genel, gerekse sektöre özel olmak üzere; izin, ruhsat, lisans, rapor, sertifika ve benzeri belgelerin alınmasında yaşanan sorunların çözümlenmesi, sürelerin basitleştirilmesi, mükerrer izin ve belgelerin kaldırılması,süreç maliyetlerinin azaltılması, bunlarla ilgili vergi, resim, harç ve benzeri giderlerin azaltılarak “Girdi Tedariğinin” güvence altına alınmasını amaçlıyor. 2010 yılından bu yana sürdürülen çalışmalar çerçevesinde; altı sektörde, 100’ün üzerinde firma ile detaylı görüşmeler yapıldı. Ortaya çıkan sorunlar ve çözüm önerileri üzerine, ilgili sektörlerde tüm tarafların katıldığı bir dizi çalıştay ve toplantı düzenlendi. Sektörel çalışmalarda, sektör dernekleri başta olmak üzere,sivil toplum ve meslek kuruluşlarının bilgi ve deneyimlerinden önemli ölçüde faydalanıldı ve tüm paydaşların sürece etkin katılımı sağlandı. GİTES ve Eylem Planları’na ilişkin çalışmalar; diğer kurum ve kuruluşlar ile etkileşimli olarak ve diğer ulusal strateji çalışmaları ile bütünlük ve eşgüdüm içerisinde yürütüldü. Bunun sonucunda, henüz eylem planlarının oluşturulmasına yönelik çalışmalar devam ederken yol alındı. Eylem Planı taslak aşamasında iken; ara malı ithalat bağımlılığını azaltacak ve teknoloji transferi sağlayacak, ekonominin ihtiyacı olan yatırımların yapılmasını hedefleyen “Stratejik Yatırımlar” tanımı yeni teşvik mevzuatına yansıtıldı. Yatırım-üretim-istihdam ve ihracatı etkileyen politikaların birbirini destekleyecek şekilde etkileşimli olarak kullanılması ve imalat sanayisinin üretim potansiyelinin ihracat odaklı değerlendirilmesiihtiyacından hareketle oluşturulan GİTES ve Eylem Planı; dinamik bir strateji belgesi olarak resmiyet kazandı. Eylemlerin tamamı ara malı ithalat bağımlılığını azaltmaya ve ihracatta sürdürülebilir rekabet gücünü sağlamaya dönük somut sonuç yaratıcı nitelik taşıyor. GİTES çalışmaları çerçevesinde; dışı bağımlılığının en önemli sebepleri arasında yurt içi yatırım eksikliğinin bulunduğu saptanıyor. Yatırımların gerçekleşmemiş olmasının sebepleri arasında; yeterli sermaye birikiminin olmaması, ölçek yetersizliği, teknoloji ve bilgi birikimi eksikliğinin yanı sıra yatırım ortamının iyileştirilmesine duyulan ihtiyaç yer alıyor. Ölçek veya teknoloji yetersizliği yahut küresel firmaların ölçek avantajı nedeniyle yurt içi üretim kapasitesi yaratılamayan veya kapasitenin yetersiz olduğu kimi ürün gruplarında yurt içinde kayda değer yeni üretim kapasitesi yaratılmasının küresel firmaların ülkemize yatırım yapması ile mümkün olabileceği düşünülüyor. GİTES Eylem Planları ile ara mallarının üretimine dönük ve teknoloji transferi sağlayacak yabancı yatırımların Türkiye’ye çekilmesine ilişkin ürün bazlı özel projeler geliştirilmesi amaçlanıyor. GİTES çalışmalarında öne çıkan hususlardan biri de bir sektörde meydana gelecek muhtemel bir iyileşmenin, dikey ilişkide bulunduğu diğer sektörler üzerinde de olumlu etki yaratacak olmasıdır. Örneğin; makine sektörünün ana girdisi demir-çelik ürünleridir ve bu grup içinde ise sıcak sac ilk sırayı alıyor. Makine sektörü ürünlerinin birçoğunda, demir-çelik mamulleri yaklaşık yüzde 40-50 arasında maliyet payına sahiptir. Bu oran aksam-parça üretiminde daha da yükseliyor. GİTES Eylem Planları’nda, makine sektörüne yönelik temel hedefler ortaya konuyor. Öncelikle, demir-çelik ve demir dışı metal sektörlerinin girdi tedarik yapısının güçlendirilmesi ve etkinleştirilmesinin firmaların kendi aralarında ve ithal ürünlerle rekabetinin artmasının, önemli demir-çelik ve demir dışı metal ürünü kullanıcısı olan makine sektörünün girdi tedarik zincirine doğrudan olumlu yansıyacağı düşünülüyor. Diğer taraftan, sektörün ağırlıklı olarak küçük ve orta boy işletmelerden oluşması nedeniyle, girdi tedariki parçalı ve küçük hacimli alımlarla gerçekleştiriliyor. Bu açıdan, sektördeki firmalar arasında girdi tedarikine yönelik ortak alıma dönük işbirliği modellerinin geliştirilmesi hedefleniyor.
