Turkiye’nin en onemli firmalarından biri olan turk havacılık ve uzay sanayi (tusaş), f-35 ucağının orta govde bolumunu abd dışında tek kaynak olarak kendi tesislerinde uretiyor.Savunma sanayinde Türkiye’de olduğu kadar dünyada da...
Savunma sanayinde Türkiye’de olduğu kadar dünyada da önemli bir yere sahip olan Türk Havacılık ve Uzay Sanayi (TUSAŞ), Müşterek Taarruz Uçağı (JSF, F-35) uçağının orta gövde bölümünü ABD dışında tek kaynak olarak kendi tesislerinde üretiyor. Türk İnsansız Hava Aracı (TİHA) ile Türk Silahlı Kuvvetleri Taarruz/Taktik Keşif Helikopteri (ATAK) Programları’ nda ana yüklenici olan TUSAŞ, halihazırda Orta İrtifa Uzun Havada Kalışlı (MALE) İHA ve Başlangıç ve Temel Eğitim Uçağı (HÜRKUŞ) tasarım ve geliştirme projeleri üzerinde çalışıyor. TUSAŞ, geliştirdiği özgün ürünler ile (MARTI, KEKLİK, TURNA/S, TURNA/G, GÖZCÜ, PELİKAN ve BAYKUŞ) İnsansız Hava Aracı teknolojileri ve alt sistemlerin platforma entegrasyonu konularında oldukça deneyimli. TUSAŞ’ın mevcut deneyimi F-16 Savaşan Şahinler, CN-235 hafif nakliye/deniz karakol/gözetleme uçakları, SF-260D eğitim uçakları, Cougar AS-532 arama kurtarma (SAR), silahlı arama kurtarma (CSAR) ve genel maksat helikopterlerinin ortak üretiminin yanı sıra kendi tasarımı olan insansız hava aracı, hedef uçağı ve zirai ilaçlama uçağı gibi ürün geliştirme programlarını da kapsıyor.
MODERNİZASYON VE SATIŞ SONRASI HİZMET DE VERİLİYOR
TUSAŞ’ın ana faaliyetleri arasında Türkiye ve bölgedeki diğer ülkelerin envanterinde bulunan sabit ve döner kanatlı askeri ve ticari hava platformlarının Modernizasyon, modifikasyon ve sistem entegrasyonu programları ile satış sonrası hizmetleri de bulunuyor. TUSAŞ, Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın (Hv.K.K.) envanterinde bulunan C-130 nakliye uçakları ile T-38 eğitim uçaklarının aviyonik modernizasyon programlarının ana yüklenicisi. Black Hawk Helikopteri’nin Türk Silahlı Kuvvetleri için dijital kokpit modifikasyonu, Hv.K.K. F-16’larının elektronik harp ve yapısal tadilatları, Ürdün Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın (RJAF) envanterinde bulunan F-16’ların yapısal ve aviyonik modifikasyonları, S-2E uçaklarının Yangın Söndürme Uçağı’na modifikasyonu, Cougar AS-532 helikopterlerinin modifikasyon ve modernizasyonu, CN-235 platformlarının Dz.K.K. ve S.G.K.’nın Deniz Karakol/Gözetleme görevleri için modifikasyonu, ATR-72 platformlarının yine Dz.K.K.lığı için modifikasyonu ile B737/800 uçaklarının Havadan Erken İhbar ve Kontrol Uçağı’na (HİK) dönüştürülmesindeki tüm yapısal tadilatlar ile sistem entegrasyon faaliyetleri bulunuyor.
Sabit ve döner kanatlı askeri/ticari uçak ve uçak parçası üretimindeki kanıtlanmış deneyimi ile TUSAŞ; AgustaWestland, Airbus, Boeing, CASA, Eurocopter, Lockheed Martin, Northrop Grumman, MDHI, Sikorsky ve diğer şirketler nezdinde ayrıcalıklı bir konuma sahip. TUSAŞ, Türk Silahlı Kuvvetleri Bakım Merkezleri’nin imkan ve kabiliyetlerini kullanarak müşterilerine bakım, onarım ve revizyon hizmetleri de veriyor. Türk “Özgün Uydu Geliştirme Projesi”ne aktif olarak katılmakta olan TUSAŞ, önümüzdeki dönemde Uluslararası Uydu Tedarik Projeleri’nde yerli ana alt yüklenici firma oluyor. Bu doğrultuda, şirket bünyesinde 2008 yılında yeni bir Uydu Montaj ve Entegrasyon Test Tesisi inşa ediliyor.
TUSAŞ, Müşterek Taarruz Uçağı (JSF) ve A400M Nakliye Uçağı gibi küresel ölçekli uluslararası tasarım ve geliştirme projelerine katılıyor. Milli Sanayi Kuruluşu olarak Airbus Military S.L.’e ortak olan TUSAŞ, Airbus (Fransa, Almanya, İspanya ve İngiltere), EADS (İspanya) ve ŞABEL (Belçika) havacılık firmaları ile birlikte A400M uçağının tasarım ve geliştirme faaliyetlerine katılıyor. JSF projesinde de Northrop Grumman ile imzalanan sözleşme kapsamında, JSF (F-35) uçağının orta gövde bölümü ABD dışında tek kaynak olarak TUSAŞ tesislerinde üretilecek.
AR-GE’YE ONEM VERİLİYOR
Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. (TUSAŞ), 2007 yılında yeni bir yapılanma ile projelerini dört ana dalda (uçak projeleri, helikopter projeleri, uçak komponentleri ve uydu projeleri) grupladı. Şirketin gelirinin önemli bir bölümünü büyük üreticilere (Airbus, Boeing, Lockheed, vb.) yapılan uçak komponentlerinin tasarımı ve üretimi projeleri almakla birlikte TUSAŞ, Türk Silahlı Kuvvetleri ihtiyacını giderecek ve tümüyle özgün insanlı/insansız uçaklar, helikopterler ve keşif/gözlem uydularının geliştirilmesini kendisine Ar-Ge hedefi olarak seçti. Seçilen Ar-Ge hedefleri bir yandan ulusal ihtiyaçları milli birikimlerle karşılarken, diğer yandan dünya savunma sektöründe de yer edinecek ürünlere Türkiye’yi yönlendiriyor.
Kuruluş yıllarında F-16 başta olmak üzere çeşitli uçak parçaları imalatı, montajı ve testi gibi çoğunlukla emek yoğun faaliyetlerle uğraşan TUSAŞ’ın yerini bugün 1300’ü aşkın mühendisin görev yaptığı ve kendi ürünleri/teknolojisini tasarlayıp üreten, bilgi yoğun bir firmaya bırakmıştır. Eylül 2008 itibariyle TUSAŞ Ar-Ge faaliyetleri için 750 personel çalışıyor ve bu da toplam personelin yaklaşık yüzde 26?sını oluşturuyor. Öte yandan 1980’li yıllarda uygun bir yan sanayi olmadığı için tüm çalışmaları nı kendi tesisi sınırları içinde yapmak zorunda olan TUSAŞ, bugün söz konusu projelerde 30’u aşkın yerli firma veya kuruluşa mühendislik ve üretim işi vererek, havacılık standartlarının ülkeye yaygınlaşmasına katkıda bulunuyor. Bu kuruluşlarla birlikte havacılık ve uzay dalında Ar-Ge’ye dayalı ürün geliştiren ülke kaynağı 10 bin kişiye yaklaşıyor. TUSAŞ’taki Ar-Ge çalışmaları genellikle TSK’nın ihtiyaçlarına yönelik ürün geliştirme faaliyetlerinden oluşuyor. MSB ve TSK’nın TUSAŞ’a güven duyarak verdiği bu ürün siparişleri, 2008 senesi itibarı ile yaklaşık 350 milyon dolar olarak gerçekleşen TUSAŞ bütçesinin üçte ikisini oluşturmaktadır ki, bu havacılık sektörü dahil bir çok sektöre göre oldukça yüksek bir orandı
