Karayip Denizi’ndeki Büyük Antil Adaları’ndan biri olan Jamaika, 10 bin 990 kilometrekare yüzölçümüne sahip tropikal ve dağlık bir ada ülkesidir. 1494’te Kristof Kolomb tarafından keşfedildikten sonra...

Karayip Denizi’ndeki Büyük Antil Adaları’ndan biri olan Jamaika, 10 bin 990 kilometrekare yüzölçümüne sahip tropikal ve dağlık bir ada ülkesidir. 1494’te Kristof Kolomb tarafından keşfedildikten sonra bir İspanyol sömürgesi haline getirilen Jamaika’nın yerli halkı Arawaklar hızla yok edildi. İspanyolların adayı terk etmesinden sonra 1658’de İngiliz hâkimiyetine giren bölge, bir korsan üssüne dönüştürüldü ve İngiliz korsanların kontrolündeki köle kolonilerinden Avrupa’ya büyük miktarlarda rom ve şeker ihraç edilmeye başlandı. 1834 yılında kölelikten kurtulan Jamaika, 1962 anayasasının kabulünden itibaren İngiliz modelini esas alan bir parlamenter sistemle yönetiliyor başladı. Söz konusu model uyarınca devlet başkanı sıfatıyla Kraliçe II. Elizabeth, başbakanın tavsiyesi üzerine kendisini temsil edecek bir genel vali atama yetkisine sahiptir ve yürütme gücü başbakan başkanlığındaki kabine tarafından kullanılır. Demokrasi geleneğine sahip, din ve ifade alanında özgür bir ülke olan Jamaika’da, üyeleri iktidar ve ana muhalefet partisi liderlerinin önerisi üzerine genel vali tarafından atanan 21 üyeli bir senato ve genel seçimle beş yıllık bir süre için seçilen 60 sandalyeli temsilciler meclisinden oluşan iki meclisli bir yasama sistemi mevcuttur. Ülkenin 2,7 milyon kişiden oluşan nüfusunun yüzde 77’sini siyah, yüzde 19’u melez ve geriye kalan yüzde 4’nü ise Avrupalı, Hintli ve Çinliler oluşturuyor. Jamaika’da halkın büyük kısmı köylerde yaşarken nüfusun beşte biri de başkent Kingston’da ikamet ediyor. Montego Bay ve Spaniseh City, başkentten sonra ülkenin diğer iki büyük kentidir. NüNüfusun yaklaşık yüzde 70’i Hristiyan, yüzde 10’u Rastafaryan, İslam, Hindu, Yahudi, ve Bahai inancına sahiptir.

Genelde dağlık bir yapıya sahip Jamaika’nın orta kesiminde yükselen kalkerli kireçtaşı tepelikleri dar kıyı düzlükleriyle çevrelenir. Dağ ve tepelerin bir bölümü sık ormanlarla kaplıdır. Özellikle kıyı bölgelerinde akgürgen ormanları yoğundur. Ada, doğuda Mavi Dağlar’ın uzantısı olan volkanik ve tortul yapıda en eski kayalardan oluşan iç sıradağlar, ülkenin yüzölçümünün yüzde 50’sini kaplayan yayla ve tepeler ile alüvyonlu topraklardan oluşan kıyı ovaları ile vadiler olmak üzere üç jeolojik bölgeye ayrılır. Kuzeydoğuda Rio Grande, güneybatıda Black River dışında irili ufaklı çok sayıda kısa ırmak mevcuttur. Adanın en yüksek noktası, doğuda Mavi Dağlar bölgesinde bulunan ve bölgeye adını veren Mavi Dağ’dır. Jamaika’da denizlerin ve okyanus rüzgârlarının etkisiyle nemli, astropikal bir iklim gözlenir. Sıcaklık yıl boyunca önemsiz değişiklikler göstermesine karşın, kıyı bölgelerinde 27-32°C arasındayken yüksek kesimlerde 5-1°C’ye kadar düşer. Yaz aylarında aşırı derecede artan nem oranı, iklime yabancı olanlar için büyük bir rahatsızlık kaynağıdır. Kasırga kuşağı üzerinde yer alan adada, yedi-sekiz yılda bir meydana gelen tayfunlar da büyük zararlara yol açar. Ülkenin yüksek düzlüklerinde bazı ılıman türlere rastlanmakla birlikte, egemen bitki örtüsü tropikal türlerdir. Başta Jamaika’nın ulusal simgesi peygamberağacı olmak üzere çintarçını, hatmi, kapok ağacı, puansiana, guanga, maun, sedir çamı, balsam ağacı gibi 3 binin üzerinde bitki türü vardır. Adada firavunfaresi, yaban domuzu, tavşan dışında yaban hayvanı yoktur. Jamaika bülbülü, kolibrigiller, sinekkuşu, papağan, ağaçkakan ve pelikan en sık görülen kuş türleridir. Irmaklar ve ormanlarda kertenkele ve timsah, zehirli yılan gibi sürüngenler yaşarken tırpan, merlan, kefal, ıstakoz, karides ise ada sularının zengin canlı türleridir.

YAPISAL EKONOMİK SORUNLAR ÇÖZÜM BEKLİYOR

Ekonomisinin yüzde 60’ı hizmet sektörüne dayanan Jamaika’nın başlıca döviz kaynaklarını ise turizm, yurt dışındaki Jamaikalıların gönderdiği döviz, boksit ve alümina ihracatı oluşturuyor. Ülkenin ihraç kalemlerinin hemen hemen tamamı hammaddelerden meydana geldiği için Jamaika ekonomisi dünya fiyatlarındaki değişikliklere karşı son derece hassastır. Ülkenin en önemli ticaret ortağı ABD’dir. Avrupa Birliği ve ACP Ülkeleri (Afrika-Caribbean-Pacific) arasında imzalanan Cotonou Anlaşması da Jamaika dış ticaretinin en önemli unsurudur. Yüksek faiz, büyük dış ticaret açığı, işsizlik, döviz fiyatlarında istikrarsızlık, büyüyen iç borç Jamaika’nın çözüm bekleyen yapısal ekonomik sorunlarının başında geliyor. Ekonomideki bu çarpıklıklar sosyal sorunları da beraberinde getirdiği için; bozulan asayiş, organize suç, uyuşturucu-silah kaçakçılığı ile uyuşturucu kullanımının yaygınlaşması ülkenin baş etmeye çalıştığı en büyük problemler arasındadır. 1980’lerin başından bu yana Jamaika’da özel sektör faaliyetlerinin teşvik edilmesi ve kaynak tahsisinde piyasa güçlerinin rolünü artırmaya yönelik yapısal reformların uygulanması için çalışmalar sürdürülüyor. 1991 yılından itibaren hükümet, enflasyonu düşürmeyi ve yabancı yatırım kısıtlamalarının kaldırılmasını öncelikli hedef olarak benimsemiştir. Jamaika hükümeti AB, Karayip, Afrika ve Pasifik ülkeleriyle çeşitli anlaşmalara imza atmıştır. Antigua ve Barbuda, Bahamalar, Barbados, Belize, Dominik Cumhuriyeti, Grenada, Guyana, Haiti, Montserrat, Saint Kitts ve Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent ve Grenadines, Surinam ile Trinidad ve Tobago’yu kapsayan CARICOM adlı bölgesel ticaret anlaşması bunlardan biridir.

Jamaika ayrıca Afrika, Karayip ve Pasifik ülkelerinden oluşan CARIFORUM’un da üyesidir. CARIFORUM ile AB arasında imzalanan ekonomik ortaklık anlaşması 2008 yılından bu yana yürürlüktedir. 1990’lardan beri 

ticaretin aşamalı olarak serbestleştirilmesi taahhütlerini içeren ticaret rejiminin uygulandığı Jamaika’da ithalat lisansları ve izinleri sadece et ürünleri, meyve ve sebze, ilaç, ateşli silahlar, kullanılmış tekerlekler ve iki frekanslı radyo gibi ürünlerde aranmaz. Diğer taraftan, ticarette hala teknik engeller söz konusudur. CARICOM’a üye olan Jamaika’da, diğer üye ülkelerde olduğu gibi üçüncü ülkelere mal ithalatında ortak dış tarife oranları uygulanır. CARICOM kapsamındaki mallara ise üye ülkeler için vergi muafiyeti mevcuttur. İthalatta ise gümrük tarifeleri dışında gümrük işlem harcı ve CIF mal değeri üzerinden yüzde 0,3 standartlara uygunluk harcı alınır. Ayrıca motorlu taşıtlar gibi bazı ürünlere yönelik ek vergiler uygulanırken genellikle malın gümrüğe girişinde tüketiciden genel tüketim vergisi alınması söz konusudur.

REGGEA MÜZİĞİNİN ANAVATANI RENGÂRENK BİR ADA

Sıcakkanlı ve cömert insanlardan oluşan Jamaika’da hediye verme alışkanlığı oldukça yaygın. Öte yandan takas da halen geçerliliğini koruyan alışveriş yöntemi. Şebeke suyunun içilebilir olduğu ülkede sıtma riski ve HIV virüsü taşıyan insan sayısı oldukça yüksektir. 

Suç oranının da endişe verici boyutlarda olduğu Jamaika’da Eylül, Ekim ve Kasım ayları kasırga dönemi olduğu için turist sayısı da oldukça azdır. Ritmini kalp atışlarından aldığı söylenen Reggea müziğinin yaratıcısı, dünyaca ünlü müzisyen Bob Marley Jamaika’nın ulusal kahramanıdır. Kristof Kolomb’un 1494’te “Gözlerin gördüğü en güzel ada!” dediği rivayet edilen Jamaika, her yıl yapılan “Dünyanın En Mutlu Ülkeleri” listesinde de daima ilk sıralarda yer alıyor. 1692’deki 7,4’lük depremle denize gömülen Kingston’daki korsan kenti Port Royal’in kalıntıları, dalış tutkunlarını cezbeden önemli bir turistik duraktır. Az sayıda inanana sahip ve Etiyopya’nın son imparatoru Haile Selassie’nin tanrının dünyadaki yansıması olarak görüldüğü Rastafaryanizm dini; kendi inanç felsefesi ile bunlara paralel olarak düşünce ve davranış sistemlerini de geliştirerek Jamaika kültürüne damgasını vurmuştur. Rastafaryanizm, dünya çapında en çok Bob Marley döneminde ve sanatçının aracılığıyla tanınmaya başlamış bir akımdır. Jamaika mutfağında deniz mahsulleri çok sevilerek tüketilir. Fakat buna rağmen tavuk ve bifteğin de sofralarda çokça yer aldığı Jamaika’da, sokak yemeği kültürü de oldukça gelişmiştir. Tarçın, sarımsak tozu, kırmızıbiber gibi baharatların hemen her yemekte kullanıldığı ülkede yerel bitkiler de vazgeçilmezler arasındadır.

Ülke mutfağı Rastafaryan inanışına göre sebze ve meyve ağırlıklı beslenme rejimiyle vejetaryen ve veganlar için de alternatifler sunar. Avokado, muz, karabiber, soğan, bezelye, zencefil, ananas, sarımsak gibi baharat ve bitkilerin bir araya gelmesiyle oluşan zengin içeriğe sahip pek çok yemek ve Batı Afrika’ya özgü ake meyvesi, elma, tropikal meyve “star apple”, ekmek ağacı Jamaika mutfağının vazgeçilmezleri arasındadır. Bunun yanı sıra çokça Hindistan cevizi kullanan Jamaikalıların en sevdiği tatlıların başında da mango ve tarçın elması dondurması geliyor.

Jamaika mutfağının iki önemli öğesi pirinç ve bezelye hemen her yemeğin içinde karşınıza çıkar. Balık, yengeç ve karidese oldukça düşkün olan Jamaikalıların en çok tükettiği içeceklerden biri de kahvedir. Bunlar arasında en meşhur kahve çeşidi ise “Jamaica Blue Mountain Coffee”dir. Üçüncü nesil kahve geleneğinin öncülerinden bu kahve çeşidi yoğun lezzetiyle uzun süre damakta kalır. Bunun yanı sıra Jamaikalıların içmeyi en çok sevdiği diğer içecekler arasında ise havuç ve pancar suyu da yer alıyor.

JAMAİKA 2015 YILINDA 6,9 MİLYON DOLAR DEĞERİNDE MAKİNE İHRAÇ ETTİ

BM İstatistik Bölümü verilerine göre Jamaika’nın makine ihracatı 2015 yılında 6,9 milyon dolar olarak kayda geçti. 2014 yılında bu rakam 6,6 milyon dolar seviyesindeydi. 2015 yılında Jamaika’nın makine ihracatı yüzde 4,3 arttı. Jamaika 2015 yılında 3,7 milyon dolarla en fazla ABD’ye makine ihraç etti. ABD’ye makine ihracatı bir önceki yıla göre yüzde 18,1 artan Jamaika’nın 2014 yılında ABD’ye ihraç ettiği makinelerin değeri 3,1 milyon dolardı. Jamaika’nın 2015 yılında en fazla makine ihraç ettiği ikinci ülke Trinidad ve Tobago oldu. 2014 yılında söz konusu ülkeye 141 bin dolar değerinde makine ihraç edilirken bu rakam, 2015 yılında yüzde 846,1 artarak 1,3 milyon dolar olarak kaydedildi. Jamaika’nın en fazla makine ihraç ettiği ilk 10 ülke listesinin üçüncü sırasında ise Guyana yer alıyor. Jamaika, 2014 yılında Guyana’ya 16 bin dolar değerinde makine ihraç ederken 2015 yılında bu rakam yüzde 2031,3 artışla 341 bin dolar seviyesinde kaydedildi. Jamaika’nın 2015 yılında, ilk 10 ülke arasında bir önceki yıla göre makine ihracatını en fazla artırdığı ülke de Guyana oldu.

Jamaika 2015 yılında 84. fasıl itibarıyla en fazla hava-vakum pompası, hava/gaz kompresörü, vantilatör, aspiratör kaleminde ihracat gerçekleştirdi. 2014 yılında söz konusu ürün grubunda 79 bin dolarlık ürün ihraç edilirken 2015 yılında bu rakam, yüzde 972,2 artarak 847 bin dolar seviyesinde kaydedildi.

Listenin ikinci sırasında ise yazı, hesap, muhasebe, bilgi işlem, büro için diğer makine ve cihazların aksamı bulunuyor. Söz konusu kalemde 2014 yılında gerçekleştirilen ihracatın değeri 864 bin dolarken 2015 yılında bu rakam yüzde 5,8 azalarak 814 bin dolar seviyesinde kayda geçti. Listenin üçüncü sırasında bulunan otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri kaleminde 2015 yılında 579 bin dolar değerinde ihracat gerçekleştirildi. 2014 yılında bu rakam 735 bin dolar seviyesindeydi. Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri mal grubundaki ihracat 2015 yılında yüzde 21,2 azaldı. Jamaika’nın 2015 yılında bir önceki yıla oranla ihracatını en fazla artırdığı ürün grubu yüzde 31600 ile turbojetler, turbo- propeller, diğer gaz türbinleri oldu.

İTHALAT LİSTESİNİN İLK SIRASINDA ABD BULUNUYOR

BM İstatistik Bölümü verilerine göre Jamaika’nın makine ithalatı 2015 yılında bir önceki yıla oranla yüzde 7,1 artarak 393,4 milyon olarak kaydedildi. 2014 yılında bu rakam 367 milyon dolar seviyesindeydi. 2015 yılı rakamlarına göre Jamaika’nın en fazla makine ithal ettiği ilk 10 ülke listesinin ilk sırasında ABD bulunuyor. ABD’den 2014 yılında 195,8 milyon dolar değerinde makine ithal eden Jamaika’nın, 2015 yılı makine ithalatı yüzde 2,1 artarak 199,9 milyon dolar olarak kaydedildi. Jamaika, 2015 yılında listenin ikinci sırasında bulunan Çin’den 45,9 milyon dolar değerinde makine ithal etti. 2014 yılında bu rakam 56 milyon dolar seviyesindeydi. 2015 yılında Jamaika’nın Çin’den gerçekleştirdiği makine ithalatı yüzde 18 azaldı. Jamaika’nın 2015 yılında en fazla makine ithal ettiği ilk 10 ülke listesinin üçüncü sırasında ise Meksika yer alıyor. Jamaika 2014 yılında Meksika’dan 17,1 milyon dolar değerinde makine ithal ederken bu rakam, 2015 yılında yüzde 40,6 artarak 24,1 milyon dolar olarak kaydedildi. Jamaika’nın 2015 yılında, ilk 10 ülke arasında bir önceki yıla göre makine ithalatını en fazla artırdığı ülke yüzde 155 ile İtalya oldu. İtalya’dan 2014 yılında 3,7 milyon dolar değerinde makine ithal edilirken 2015 yılında bu rakam yüzde 154,9 artışla 9,5 milyon dolar seviyesinde kaydedildi. Türkiye, 2015 yılında Jamaika’nın en fazla makine ithal ettiği ülkeler listesinin 57. sırasında bulunuyor.

Jamaika 2015 yılında en fazla otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri kaleminde ürün ithal etti. 2014 yılında söz konusu ürün grubunda 40 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirilirken bu rakam, 2015 yılında yüzde 5,1 artarak 42 milyon dolar olarak kayda geçti.

Listenin ikinci sırasında buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı pompaları bulunuyor. Jamaika, 2014 yılında söz konusu kalemde 29,3 milyon dolar değerinde makine ithal ederken 2015 yılında bu rakam yüzde 15,1 artışla 33,7 milyon dolar oldu. Jamaika’nın en fazla ithalat gerçekleştirdiği üçüncü kalem matbaacılığa mahsus baskı makineleri, yardımcı makineler oldu. 2015 yılında söz konusu ürün grubunda 28,7 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirildi. Jamaika’nın 2015 yılı makine ithalatında en fazla artış yüzde 308 ile turbojetler, turbo-propeller, diğer gaz türbinleri kaleminde gerçekleşti. 2014 yılında söz konusu ürün grubunda 5,2 milyon dolar değerinde ithalat gerçekleştirilirken, 2015 yılında bu rakam 21,3 milyon dolar seviyesine yükseldi.

JAMAİKA, TÜRKİYE’DEN MADENCİLİK MAKİNELERİ İTHAL EDİYOR

TÜİK verilerine göre Türkiye’nin 84. fasılda Jamaika’ya gerçekleştirdiği makine ihracatı, 2015 yılında 123 bin dolar olarak kaydedildi. 2014 yılında bu rakam 223 bin dolar seviyesindeydi. Jamaika’ya yönelik makine ihracatımız yüzde 44,7 azaldı. Türkiye’nin Jamaika’ya yönelik makine ihracatının ilk sırasında toprak, taş, metal cevheri vb. ayıklama, eleme vb. için makineler yer alıyor. Söz konusu kalemde Jamaika’ya 2014 yılında 41 bin dolar değerinde ürün ihraç edilirken bu rakam 2015 yılında yüzde 69,5 artışla 71 bin dolar seviyesinde kaydedildi. Listenin ikinci sırasında bulunan yıkama, temizleme, kurutma, doldurma vb. işler için makine, cihazlar ürün grubunda 2015 yılında gerçekleştirilen ihracatın değeri 45 bin dolar olarak kaydedildi. 2014 yılında bu rakam 35 bin dolar seviyesindeydi. Yıkama, temizleme, kurutma, doldurma vb. işler için makine, cihazlar mal grubundaki ihracat 2015 yılında yüzde 28 arttı. Türkiye’nin Jamaika’ya yönelik makine ihracatında ilk 10 ürün grubu listesinin üçüncü sırasında ise metalleri talaş kaldırarak isleyen makineli aletler-tezgahlar bulunuyor. 2014 yılında söz konusu kalemde ihracat gerçekleştirilmezken 2015 yılında Jamaika’ya 4 bin dolarlık ihracat gerçekleştirildi. TÜİK verilerine göre 2015 yılında 84. fasıl itibariyle Türkiye’nin Jamaika’dan makine ithalatı ise bulunmuyor.

Türkiye’nin Jamaika ile geçmiş yıllarda gerçekleştirdiği ticarete bakıldığında, dış ticaret dengesinde her yıl fazla verildiği görülüyor. 2016 yılında, Jamaika ile Türkiye arasındaki ticaret hacmi 17,5 milyon dolar olarak kaydedilirken bu rakamın neredeyse tamamını Türkiye’nin ihracatı oluşturuyor. Jamaika’ya ihracatımızdaki en önemli sektörler demirçelik, plastik ürünleri, temizlik malzemeleri ve kurutulmuş meyve ve sebzedir. 2016 yılında Jamaika’dan ağırlıklı olarak etil alkol, uçucu yağlar ve atık kâğıttan oluşan ithalat kalemlerinin toplam tutarı 73 bin dolar olarak kaydedildi.