Avrupa Merkez Bankası’nın Euro Bölgesi’nin sorunlarını çözemeyeceğini, çünkü bölgenin ekonomik olmaktan ziyade politik saiklerle kurulduğu yıllardır her platformda dile getiren Joseph E. Stiglitz...

NOBEL ÖDÜLLÜ, ESKİ DÜNYA BANKASI BAŞ EKONOMİSTİ JOSEPH E. STİGLİTZ, 2015’TEN BERİ SIKLIKLA AVRO BÖLGESİ’NİN GELECEĞİNİN KARANLIK OLDUĞUNA YÖNELİK SÖYLEMLERİNE DEVAM EDİYOR. AVRO BÖLGESİ’NİN EN İYİ KARAR ALICILARLA YÖNETİLSE BİLE İŞLEVİNİ YAPMASININ İMKÂNSIZA YAKIN OLDUĞUNU SÖYLEYEN STİGLİTZ’E GÖRE, AVRUPA PARASAL İSTİKRARI SAĞLAYACAK GEREKLİ KURUMLARI OLUŞTURMADIĞI SÜRECE ‘PARASAL BİRLİK’; YANİ AVRO, KISA SÜREDE TARİHİN TOZLU SAYFALARINA GÖMÜLEBİLİR. STİGLİTZ’İN “AVRO: ORTAK PARA BİRİMİ AVRUPA’NIN GELECEĞİNİ NASIL TEHDİT EDİYOR” BAŞLIKLI KİTABI, AVRUPA EKONOMİ VE SİYASİ TARİHİNİ FARKLI BİR BAKIŞ AÇISIYLA OKUMAK İSTEYENLER İÇİN ÖNEMLİ BİR KAYNAK İŞLEVİ GÖRÜYOR.

Avrupa Merkez Bankası’nın Euro Bölgesi’nin sorunlarını çözemeyeceğini, çünkü bölgenin ekonomik olmaktan ziyade politik saiklerle kurulduğu yıllardır her platformda dile getiren Joseph E. Stiglitz, “Eğer bir ülkenin performansı kötüyse, o ülkeyi suçlarsınız; eğer birçok ülkenin performansı zayıfsa suç sistemindir” diyor ve “Avro: Ortak para birimi Avrupa’nın geleceğini nasıl tehdit ediyor” başlıklı kitabında, avronun neden başarısız olmaya mahkum olduğunu açıklamaya girişiyor. Stiglitz, kitabında özetle, avronun hükümetlerin ana ayarlama mekanizmalarını (faiz oranları ve kurlar) elinden aldığını ve ülkelerin kötü durumlarda diğer ülkelere yetişmesine destek olacak yeni kurumlar yaratmak yerine yeni eleştiri ve tenkit mekanizmaları geliştirdiğinin altını çiziyor. Bu mekanizmalarınsa cari açıklar, borçlar ve hatta yapısal politikalara ilişkin genelde kabul görmeyen ekonomik ve siyasi teorilerle çalıştığını vurgulayan Stiglitz, “Avronun ortak refah getirmesi gerekiyordu. Bu da birlik ve beraberliği güçlendirecek ve Avrupa entegrasyonu hedefine yaklaştıracaktı. Ama gerçekte tam tersini yaptı, yavaşlayan büyüme ve gittikçe büyüyen fikir ayrılıkları getirdi” yorumunda bulunuyor.

Kitapta, zayıf ülkelerdeki bankacılık sistemlerine karşı yürütülen işlemleri önlemek için ortak mevduat sigortası planının acilen hayata geçirilmesi gerektiğini de söyleyen Stiglitz’e göre para birimi birliğinin temel problemi, para birimi ahenksizliklerinin nasıl çözüleceği sorunsalı! Stiglitz, burada, “Almanya’nın buna çözümü, yükü yüksek işsizlik ve düşük büyüme oranlarıyla boğuşan zayıf ülkelere yıkmak. Bunun neyle sonuçlanacağını hepimiz biliyoruz: Daha fazla acı, daha fazla mücadele, daha fazla işsizlik ve daha da yavaş bir büyüme. Büyüme zamanla iyileşse bile GSYİH hiçbir zaman -daha makul bir strateji izlenmiş olsaydı- bugün gelebileceği yere yetişemeyecek. Alternatifi ise yükün daha fazlasını daha yüksek ücretleri olan ve daha güçlü talebin hükümet yatırım programlarıyla desteklendiği güçlü ülkelere kaydırmak” diyor. “Avro: Ortak Para Birimi Avrupa’nın Geleceğini Nasıl Tehdit Ediyor” başlıklı kitap, en büyük ticari partnerimiz olan AB’nin ortak para biriminin geleceğine bir bakış atmamıza olanak sağlarken, Avrupa’nın son ve en önemli icadı olan avroyu son krizler eşliğinde masaya yatırıyor; hatta ona göre “hasta” olan ve bu gidişle AB’nin dağılmasına neden olacak avronun rahatsızlığının teşhisini koyuyor, ameliyat ediyor ve alternatif tedavi yöntemlerini sıralıyor.

Fakat Stiglitz’in detaylarını kitapta okuyabileceğiniz kurtuluş reçetesi acı ilaçları içinde barındırıyor. Acı, çünkü çok uluslu bir yapı olan AB’nin, geleceğini kurtarmak için hızlı ve bazı durumlarda ulusal egemenlik sorunu yaratabilecek konularda ortak karar alması gerekiyor. Stiglitz reçetesinin sadece “yapısal reformlar” sayfası bile bankacılık birliği, borçluluk ilkelerinde değişiklik, ortak istikrar çerçevesi, yapısal yeniden hizalanma, tam istihdam ve büyüme politikası, paylaşılan refaha yönelik taahhütlerden oluşuyor. Stiglitz’in en radikal görüşü ise sadece avronun değil, AB’nin ve para birliğinin kurtuluşunun, Almanya’nın avro birliği ve AB’den ayrılmasıyla gerçekleşebileceği! AB’nin kuruluş süreci ve arkasındaki dinamikleri, avronun neden başarısızlığa mahkûm olduğunu süslü püslü sözlere gerek duymadan tüm gerçekliğiyle sunan kitabı okuduktan sonra, Stiglitz’in önemli çözüm önerileri ve fikirleri hem avroya bakış açınızı hem de güncel olayları takip ederken AB’nin aldığı aksiyonların arkasında yatan sebepler hakkında hatırı sayılır bir bilgi birikimine sahip olmanızı sağlayacak.