Bu yazımızda kısaca; 2006-2016 yılları arasında, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Girişimci Bilgi Sistemi verileri kullanılarak, “28-Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman” NACE faaliyet koduyla...

ALPER KARAKURT
MAKİNE İHRACATÇILARI BİRLİĞİ DANIŞMANI

PEK ÇOK ÇALIŞMADA TÜRK MAKİNE SEKTÖRÜ, YARATTIĞI KATMA DEĞER YÖNÜYLE INCELENDI VE SEKTÖRÜN EKONOMIYE KATKISI SAYISAL OLARAK ORTAYA KOYULDU. VERGI REFORMUNUN VE VERGININ TABANA YAYILMASININ KONUŞULDUĞU BU DÖNEMDE MAKINE SEKTÖRÜNÜN BUGÜNE KADAR DEĞERLENDIRILMEMIŞ BIR PENCEREDEN, VERGI PERSPEKTIFINDEN PERFORMANSININ ANALIZ EDILMESI YERINDE OLACAKTIR.

Bu yazımızda kısaca; 2006-2016 yılları arasında, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Girişimci Bilgi Sistemi verileri kullanılarak, “28-Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman” NACE faaliyet koduyla imalat sanayi genelini kıyaslayarak, makine sektörünün vergi performansını analiz etmeye çalışacağız. Çalışmada, makine imalatı yapan 12 bin 944 firma ile imalat sanayisinde üretim gerçekleştiren 176 bin 331 firmanın verilerini kullandık.

Grafik 1’de, makine sektörüne dönem kârından taahhuk eden verginin imalat sanayisi genelinden aldığı pay yıllar itibarıyla gösteriliyor. Küresel kriz yılında yüzde 5,4’e kadar gerileyen bu oran, 2013’te yüzde 8 ile zirve yaptı ve son veri yılı olan 2016’da yüzde 6,7 olarak gerçekleşti. 11 yılın ortalaması ise yüzde 6,8 olarak hesaplanıyor. Bu vergi oranının ne anlama geldiğinin anlaşılması açısından farklı analizlerin yapılması gerekli. Tablo 1’de, makine sektörünün imalat sanayisi net satışlarından aldığı pay ile dönem kârı vergi yükümlülüğünden aldığı pay yıllar itibarıyla gösteriliyor. Son üç yılda imalat sanayisi net satışlarında yüzde 4,9’luk bir büyüklüğü koruduğu görülen makine sektörü, imalat genelinde oluşan vergiden daha yüksek bir pay alıyor. Diğer bir ifadeyle, sektörün göreli büyüklüğü ile göreli vergi yükü kıyaslandığında, makine imalatının hacmine kıyasla taşıdığı vergi yükümlülüğünün daha yüksek olduğu anlaşılıyor.

Bir diğer göstergede; 2006- 2016 yılları arasını kapsayan son 10 yılda imalat sanayisinin vergi yükümlülüğü yıllık yüzde 11,5 artarken, makine sektörüne taahhuk eden vergi rakamının yıllık yüzde 13,6 artış gösterdiğini görüyoruz. Yani, makine sektörünün taşıdığı verginin miktarı uzun dönemde imalat sanayisi genelinden daha hızlı artış gösteriyor.

Grafik 2’de ise makine sektörü ve imalat sanayisi genelindeki vergi yükünün net satışlara oranları yıllar itibarıyla gösteriliyor. Dikkat edileceği üzere, imalat sanayisi genelinde bu oran yüzde 0,8’lerde ilerler ve 2006’dan beri imalat sanayi genelinde bu oran yüzde 1’i göremezken, makine sektöründeki oran yüzde 1,5’e kadar yükseliyor ve en düşük yüzde 1,1 değerini alıyor.

Son olarak aşağıdaki Grafik3’te, Grafik 2’deki değerleri birbirlerine oranlayarak makine sektörünün taşıdığı dönem kârı vergi yükünün imalat sektörü genelinin ne kadar üzerinde olduğunu hesaplayabiliriz. Buna göre, son veri yılı olan 2016’da makine sektörünün imalat sanayisi geneline kıyasla yüzde 37 oranında daha fazla bir dönem sonu vergi yükü taşıdığı anlaşılıyor. Verisi olan tüm yıllarda makine sektörünün vergisel performansı, imalat sanayisi genelinin oldukça üzerindeyken, bu fazlalığın yüzde 70’e kadar çıktığı görülmekle birlikte, 11 yılın ortalaması da yüzde 56 olarak ölçülüyor.

Diğer bir ifadeyle, makine sektörünün uzun dönemde, büyüklüğü ile kıyaslandığında taşıdığı dönem karı vergi yükü, imalat sanayi ortalamasının yüzde 56 üzerinde gerçekleşiyor. Tüm bu analizler, makine sektörünün yalnızca teknoloji ve katma değer anlamında değil, aynı zamanda vergi performansı açısından da imalat sanayisi içinde önemli bir yere sahip olduğunu bize söylüyor.