İstanbul sanayi odası’nın her yıl acıkladığı en buyuk 500 sanayi kuruluşu listesine bu yıl makine sektöründen yeni katılımlar oldu. bazı şirketler ise gectiğimiz yıl ki sıralamanın uzerine cıkmayı başardı.İstanbul Sanayi Odasının...

İstanbul Sanayi Odasının (İSO) ''Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2008 Yılı Raporu''nda ilk sırayı, geçmiş yıllarda olduğu gibi yine Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. (TÜPRAŞ) aldı. TÜPRAŞ, 2008 yılında 27 milyar 732 milyon 867 bin 295 liralık net üretimden satışla birinci oldu. TÜPRAŞ'ı 6 milyar 249 milyon 112 bin 724 liralık net üretimden satışla Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğü (EUAŞ) izlerken, üçüncü sı- rayı 6 milyar 6 milyon 491 bin 811 lira ile Ford Otomotiv Sanayi A.Ş. aldı. 2008'in ihracat şampiyonları ise 1'inci Tüpraş, 2'inci Ford, 3'üncü ise Oyak Renault olarak belirlendi. Türkiye'nin ilk 50 büyük sanayi kuruluşu, 500 büyük kuruluş içinde üretimden satışlarda yüzde 52,6, brüt katma değ erde ise yüzde 53,7 oranında pay aldı. İstanbul Sanayi Odasının (İSO) ''Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2008 Yılı Raporu''na göre, 2008 yılında istihdam hariç diğer göstergelerde ilk 50 kuruluşun ağırlığı oldukça yüksek oranlarda gerçekleşti. 2007 yılında üretimden satışların yüzde 49,8'i ilk 50 kuruluşa ait iken bu oran 2008 yılında 2,8 puan artarak yüzde 52,6'ya yükseldi. Bu artışta 2008 yılında özellikle petrol ve ana metal sanayi ürünlerindeki büyük fiyat artışları nın etkili olduğuna işaret edildi. Üretici fiyatlarıyla brüt katma değ erde ilk 50 kuruluşun İSO 500 içindeki payı, yüzde 53,7 olurken, 2007 yılında bu oranın yüzde 58,1 olduğu hatırlandığında ilk 50 kuruluşun brüt katma değ er içindeki payının 4,4 puan azaldığı görüldü. Vergi öncesi dönem kar ve zararında ilk 50 kuruluşun payı 2008'de yüzde 58,8 oranında gerçekleşirken, bu pay önceki yıl yüzde 43,9 olmuştu. Rapora göre, ilk 50 kuruluşun ihracattaki payı yüzde 56,5 olurken bu oran 2007 yılında yüzde 54,9 olarak gerçekleşmişti.

İHRACATIN İCİNDEKİ PAYI İLE MAKİNE SANAYİ UCUNCU SIRADA
500 büyük sanayi kuruluşunun ihracatı- nın 2008'de yüzde 24,2 oranında arttı, aynı yılda Türkiye ihracatındaki artış oranı- nın ise yüzde 23,1 oldu. Geçen yıl İSO 500 ihracatı içinde taşıt araçları sanayi ve ana metal sanayinin yüzde 26,5'lik paylarla ilk sırada yer aldığı, 2006 ve 2007'de 500 büyük kuruluşun ihracatında lider olan taşıt araçları sanayisinin, 2008'de ihracat artışının yüzde 6,2'de kalması nedeniyle liderliği ana metal sanayisi ile paylaştığı ifade edildi. Ana metal sanayisi, yüzde 59,6'lık ihracat artışı hızı ile İSO 500'ün ihracatı içindeki payını bir önceki yıla göre 5,9 puan artırarak ilk sıraya ortak oldu. Üçüncü sırada yüzde 15,6 payla kimya ve petrol ürünleri sektörü bulunuyor. Bu sektörün 2007'de yüzde 13,9 ile dördüncü sırada iken bir üst sıraya yükseldiğ i, buna karşılık metal eşya, makine ve teçhizat sektörünün ise 2007'de yüzde 16 payla üçüncü sırada iken, 2008'de yüzde 14,8 ile dördüncü sıraya gerilediği görülüyor. İSO 500'ün yarattığı brüt katma değ eri Türkiye GSYH içindeki payı 2007'de yüzde 9,3’dü, geçen yıl ise yüzde 8,4'e gerileyerek 2001 yılındakine çok yakı nda bir oranda gerçekleştiği görülmektedir. 2008 yılında İSO 500 büyük genelinde üretimden satışlar önceki yıla göre cari olarak yüzde 19 oranında arttı. Bu oran, 2007 yılındaki yüzde 10,6'lık cari artışın epeyce üzerinde. Özellikle ikinci yarısı oldukça zor geçen 2008 yılında üretimden satışlardaki cari artışın 2007'ye kıyasla epeyce yüksek gerçekleşmesi ilk bakışta şaşırtıcı görünüyor. Bu artışta önemli bir etken 2008 yılında sanayi sektöründe yüzde 13 ile ÜFE'deki yüzde 8,1'lik genel artıştan daha yüksek bir fiyat artışının gerçekleşmiş olmasıdır. Yüzde 19'luk artış, enflasyon etkisinden arındırıldığında üretimden satı şlardaki sabit artış yüzde 5,3. 2008 yılında İSO 500'de üretimden satışlar sabit fiyatlarla yüzde 5,3 oranında artarken, TÜ- İK'in açıkladığı aylık sanayi üretim endeksine göre aynı yılda sanayi üretimi yüzde 0,9 oranında küçüldü. Bu farklılık, özellikle 2008 ilk yarıda büyük fiyat artışları yaşanan petrol arıtımı ve ana metal sektörlerindeki kuruluşların İSO 500 içindeki ağırlığının Türkiye sanayi genelindeki ağırlığından daha yüksek olmasıyla açıklanabilir.

MAKİNE SANAYİCİLERİ YUKSELİŞLERİNİ SURDURDU
İSO 500 listesi sanayiciler için Oscar Ödülü yerine geçiyor. Bu verilere bakarak Türkiye sanayisi hakkında bir yıllık analiz yapmak mümkün oluyor. Türkiye sanayisinin lokomotifi olan Makine Sanayi için de veriler oldukça dikkat çekici. Geçtiğimiz yıl açıklanan liste ile karşılaştı rıldığında bu yıl ki listeye makine imalatı nda etkin olan yeni firmalar geldiği ve bir önceki yılda listede var olanların yerlerini koruğu ya da yükselttiği gözlemleniyor. Metal Eşya, Makine ve Teçhizat, Mesleki Aletler kuruluşları bazında incelendiğ inde listenin başında Arçelik yer alıyor. İhracatın Sektörel Dağılımına bakı ldığında ise İSO 500 listesinde bu yıl tam 55 firma yer alıyor. Bu firmalar içerisinde listeye bu yıl katılan Doruk Ev gereçleri 451’inci sırada yer alırken, makine sektöründe yer alan Erna-Maş Makine 488’inci sırada bu yıl ilk kez listede yerlerini aldılar. Metal Eşya, Makine ve Teçhizat, Mesleki Aletler başlığı altında bu yıl İSO listesinde yer alan 55 firma vardı. Bu yönü ile ele alındığında Metal Eşya, Makine ve Teçhizat, Mesleki Aletler İSO listesinde en çok firması bulunan üçüncü sektör oldu.

İMALAT SANAYİNDEKİ YAPISAL DEĞİŞİM
İSO 200 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışması nda imalat sanayisindeki yapısal değ işime ilişkin verilere de yer verildi. 1982 yı- lında İSO 500'de imalat sanayinde istihdamda en yüksek pay yüzde 26,3 ile dokuma giyim, deri ve ayakkabı sektörüne ait iken, 2008 yılında ise bu sektör istihdamdaki yüzde 14,9 payı ile üçüncü sıraya geriledi. 2008 yılında İSO 500'de imalat sanayi istihdamında en yüksek paya sahip sektör yüzde 18,7 ile gıda, içki ve tütün sektörü oldu. Geçen yıl İSO 500 kapsamında imalat sanayi istihdamında gıdadan sonra ikinci en yüksek payı yüzde 17,7 ile taşıt araçları sektörü aldı. 26 yılda İSO 500'de imalat sanayi istihdam dağ ılımında dikkati çeken en önemli de- ğişiklik taşıt araçları sektörünün yüzde 321,4 artışla 7. sıradan 2. sıraya yükselmesi, dokuma, giyim, deri ve ayakkabı sektörünün de yüzde 43,3'lük azalışla ilk sıradan 3. sıraya gerilemesi oldu. 2008 yı- lında katma değ erde en yüksek paya sahip sektör yüzde 40,5 ile kimya, petrol üretme, lastik ve plastik sektörü olurken, bu sektörü yüzde 24,8'lik pay ile gıda sanayi izledi. 2008 yılında İSO 500'de en fazla kuruluşun yer aldığı alt sektör 92 kuruluşla gıda, içki ve tütün sektörü olurken, bu sektörü, 78 kuruluş ile ana metal sanayi, 75 kuruluşla petrol ürünleri, lastik ve plastik sanayi takip etti. Geçen yıl taşıt araçları sanayi 48 kuruluş ile beşinci sırada yer aldı.

MAKİNE SEKTORUNUN KARI BİR ONCEKİ YILLA AYNI
2008'de vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamındaki yüzde 36,4'lük düşüş, tüm karlılık oranlarının belirgin bir şekilde düşmesine yol açtı. 2007 yılında özel kuruluşlarda yüzde 17,3 olan ekonomik karlılık oranı, 2008'de yüzde 13,9'a geriledi. 2008 yılındaki ekonomik karlılık oranları 2001 sonrasındaki en düşük oranlar oldu. 2008 yılında özel kuruluşlarda ekonomik karlılık oranlarına sektörel olarak bakıldığında en yüksek oranlara sahip sektörlerin, yüzde 30,8 ile lastik ürünleri sanayi, yüzde 28,9 ile giyim eşya sanayi ve yüzde 28,1 ile mobilya sanayi olduğu görüldü. En düşük ekonomik karlılık oranları ise yüzde 3,6 ile ağ aç ve mantar sanayi, yüzde 5,7 ile basım sanayi ve yüzde 6,1 ile çanak, çömlek, çini ve porselen sanayinde oldu. Makine sanayinde ise Ekonomik Karlılık yüzde 13,7 olarak bir önceki yılla aynı seviyede kaldı.