Gectiğimiz haziran ayında genel kurul’da goruşulerek iki saat gibi rekor bir surede kabul edilen tim yasası, 3 temmuz itibariyle resmi gazete’de yayınlanarak yururluğe girdi. işte tim yasası’nın getirdiği yenilikler ve ihracata sağlayacakları.
Ve bir yıllık macera başarıyla sonuçlandı. Türkiye İhracatçı- lar Meclisi ve İhracatçı Birliklerinin kuruluş, işleyiş ve görevlerini yeniden düzenleyen kanun tasarısı TBMM Genel Kurulu’nda geçen ay görüşülerek kabul edildi. Hem iktidar hem de muhalefetten geniş destek alan yasa tasarısı, meclis genelinde de geniş bir mutabakat yarattı. Daha öncesinde TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu’nda kabul edilen TİM yasası, 18 Haziran günü itibariyle görüşüldü ve 25 maddelik TİM yasası iki saat gibi rekor sürede kabul edildi. Yasa 2 Temmuz günü de Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından onaylanarak, Resmi Gazete’nin 3 Temmuz tarihli nüshası nda yayınlandı ve resmen yürürlüğe girdi. TİM’in 4059 sayılı Hazine Müsteşarlığı ile Dış Ticaret Müsteşarlığı Teşkilat Kanunu’nun bir maddesine dayalı olarak faaliyet göstermesi, giderek büyüyen Türkiye ihracatı ile gelişen TİM’in ve ihracatçı birliklerinin gereksinimlerine karşılık vermekte yetersiz kalıyordu. Oysa şimdi TİM’in Anayasa’nın 135. maddesindeki şartları taşıyan bir yarı kamu kuruluşu statüsü kazanarak, yeni bir iş dünyası örgütü olmasının yolu açıldı. Ki bu hem Türkiye ihracatının hem nitel hem de nicel hedeflere ulaşabilmesi için, bir ortak aklın ve otoritenin ortaya konması, çalışmalara daha profesyonel bir boyut kazandırılması anlamı na geliyor. Keza yasanın ilk bölümünde yer alan amaç kısmını da bunu açıklıyor: “Kanun, ihracatçıları örgütlendirmek ve işbirliğini geliştirmek suretiyle ihracatı artırarak ekonomik gelişmeye katkıda bulunmak üzere ihracatçı birlikleri ile Türkiye İhracatçılar Meclisinin kuruluşu, işleyişi, görevleri, organları, gelirleri, harcamaları ve denetimleri ile üyelerinin hak ve yükümlülüklerine ilişkin usul ve esasları düzenler.
” YENİ TİM YASASI İLE NELER DEĞİŞTİ?
Yeni TİM Yasası öncelikle ihracatçıların örgütlenme ve işbirliğinin gelişmesine yönelik madde ve hükümleri içeriyor. Buna göre birliklerin üst kurulu olan TİM, genel kurul, yönetim kurulu, denetim kurulu ve genel sekreterlikten oluşacak. Yönetim kurulu, yönetmelikle belirlenen niteliklere sahip üyeler arasından genel kurul tarafından dört yıl için seçilen bir başkan ve on asil üyeden oluşacak. Genel kurul tarafından ayrıca asil üye sayısı kadar aynı nitelikleri haiz yedek üye seçilecek. Birliklerin yönetim kurulu başkanları, genel kurulun tabii üyesi olacak. İhracatçıları yurtiçi ve yurtdışında temsil edecek olan TİM, asıl olarak dış ticaretin gelişmesine yardımcı olacak ve müsteşarlığa öneride bulunacak. İhracatçılar arasında mesleki ahlâk ve dayanışmayı sağlamakla da görevlendirilen TİM, müsteşarlık koordinasyonunda konsey, kurul ve ticaret merkezi kuracak, yurtiçinde ve yurtdı- şında, sergi ve fuarların koordinasyonunu sağlayacak, Türk mallarının yurtdışı tanıtımına ilişkin proje ve faaliyetleri destekleyecek. Genel kurula her birlik yönetim kurulundan bir üye ve yanı sıra ilgili birliğin son iki takvim yılındaki ihracat performansına göre, yönetmelikle belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde tespit edilecek sayıdaki birlik üyesi katılacak. Genel kurul her yıl Haziran ayı içinde delegelerin en az yarıdan bir fazlasının iştiraki ile toplanacak. TİM yönetim kurulu, TİM Başkanı ve sektörler konseyinin asil üyeleri arasından dört yıl için seçtiği 12 üyeden oluşacak. Yönetim Kurulu, ilk toplantısında kendi üyeleri arasından üç başkan vekili ile bir muhasip üye seçecek. TİM Başkanı, sektörler konseyi asil üyeleri arası ndan dört yıl için Genel Kurul tarafı ndan seçilecek ve aynı zamanda sektörler konseyi ile yönetim kurulunun başkanı olacak. En fazla iki dönem TİM başkanlığı yapılabilecek. Birlik ve TİM genel kurulu tarafından yapılacak seçimler, gizli oy ve açık tasnif esasına göre gerçekleştirilecek. Yeni yasaya göre, birliklerin üst kurulu olarak kurulan TİM’in merkezi İstanbul olacak. Meclis Sanayi Komisyonu’nda kabul edilen yasa tasarının son hali, birlik ve TİM genel kurulu tarafından yapılacak seçimlerin gizli oy ve açık tasnif esası- na göre gerçekleştirileceğini, seçim yapılacak genel kurul toplantısından en az 15 gün önce, seçimler için belirlenen liste ilçe seçim kurulu başkanı olan hakime verileceği, hakimin gerektiğ inde ilgili kayıt ve belgeleri de getirtip incelemek suretiyle listeyi onaylayacağı, söz konusu listenin TİM’in ilan yerlerinde üç gün süreyle asılı kalaca- ğ ı, bu süre içinde listeyle ilgili yapılacak itirazların hakim tarafından incelenerek en geç iki gün içinde karara bağlanacağı, hakimin, seçim sonuçları- nı etkileyecek derecede usulsüzlük veya kanuna aykırı uygulama tespit etmesi halinde, tespite konu olan organla sınırlı olmak üzere seçimlerin iptaline karar verebileceğini düzenliyor. Aynı zamanda birlikler, kuruluş amacının ortadan kalkması veya yönetmelikte belirtilen performans kriterlerinin yerine getirilememesi hallerinde sona erdirilebilecek.
EN TARTIŞMALI KONU BİRLİKLERİN GELİRLERİ
İhracatçıların ilgili birli e üye olmaları ve kanunda belirtilen ödemeleri yapmaları daha önce olduğu gibi zorunlu tutuluyor. Birliklerden birine üye olan ihracatçı, diğer birliklerin iştigal alanı- na giren maddeleri üyelik şartı aranmaksı zın ihraç edebilecek. Üyeler birli- ğ in kararlarına uymak, birliğin amaçları na uygun davranmak, yetkili organlar tarafından istenecek ihracatla ilgili bilgi ve belgeleri zamanında ve eksiksiz olarak vermekle yükümlü tutuluyor, üyeler istediği zaman üyelikten ayrılabilme hakkına da sahip. Gümrük idarelerince gümrük beyannamelerinin onaylanmasında birliğin onayının aranması ve buna ilişkin usul ve esaslar ise Gümrük Müsteşarlığı’nın olumlu görüşü alınmak kaydıyla Müsteşarlık tarafından belirlenecek. Yasanın tartışma yaratan boyutlarından biri de birliklerin gelirleri konusu. Yasaya göre birliklerin gelirleri giriş, yıllık ve nispi ödemeleri ile diğer gelirlerden oluşacak. Giriş ödemeleri, yıllık ve nispi ödemelerle ilgili miktar ve oranlar, birlik genel kurulu, diğer gelirler ise birlik yönetim kurulu tarafından belirlenecek ve DTM’nin onayından sonra kesinleşecek. Nispi ödeme, ihracat işlemleri üzerinden FOB bedeli asgari on binde 2’si ile azami binde 1’i arasında tahsil edilecek. İhracatın geliştirilmesini adına da sektörel bazda tanıtım grupları oluşturulması halinde, FOB bedelinin binde 3’ü oranına kadar ek nispi ödeme kesintisi genel kurul kararı ve müsteşarlık onayı ile yapılabilecek. Giriş ödemesi ve yıllık ödeme, 16 yaşından büyükler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarı nın yüzde 50’sinden fazla olamayacak. Giriş ödemesinin alındığı yıl ayrıca yıllık ödeme alınmayacak TİM’in gelirleri, birliklerin bir önceki takvim yılı itibariyle elde etmiş oldukları gelirlerin yüzde 8’i oranındaki katkı paylarından oluşacak. Birlik yönetim kurulunca yapılacak ek ödenek talepleri, TİM yönetim kurulunca değerlendirilerek, müsteşarlığ a sunulacak. Talepler doğrudan müsteşarlı k tarafından sonuçlandırılacak. Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte, İhracatçı Birliklerinin Kuruluşu, İşleyişi, İştigal Sahaları, Organları, Üyelerinin Hak ve Yükümlülüklerine Dair Karara istinaden kurulu bulunan ihracatçı birlikleri ve TİM faaliyetlerine devam edecek. TİM ve birlikler ile bunların kurdu- ğ u vakıf, şirket, işletmeler ve iştirakler, idari ve mali yönden Müsteşarlığın denetimine tabi olacak. DTM, bu denetimleri doğrudan yapabileceği gibi bağımsı z kuruluşlara da yaptırabilecek. DTM’nin bağlı olduğu bakanlık, TİM ve ihracatçı birlikleri seçimlerini 1 yılı geçmemek üzere erteleyebilecek. TİM’in personel giderleri, gelirlerinin yüzde 40’ını aşamayacak.
