"Adım Adım Enerji" adını verdiği projesi, Ar- Ge Proje Pazarı 2015 yarışmasına da katılıp dikkatleri üzerine çeken Mersin Erdemli’deki Akdeniz Ortaokulu 8’inci...

"Adım Adım Enerji" adını verdiği projesi, Ar- Ge Proje Pazarı 2015 yarışmasına da katılıp dikkatleri üzerine çeken Mersin Erdemli’deki Akdeniz Ortaokulu 8’inci sınıf öğrencisi Furkan Faruk Aslan, Teknoloji Tasarım Öğretmeni Nazan Ayar’ın rehberliğinde hazırladığı çalışmasıyla patent ve girişimcilik başvuru hakkı elde etti. Bir bot altına yerleştirdiği mıknatıslı dinamo sayesinde dokuz voltluk elektrik üretmeyi başaran Aslan, elde edilen enerjiyle cep telefonu şarj etti. Proje süreci ve çalışmalarıyla ilgili bilgi veren Nazan Ayar ve Furkan Faruk Aslan, sorularımızı Moment Junior bölümümüz için yanıtladı.

Bilimsel proje yarışmalarına katılmaya nasıl karar verdiniz? Ödüllü projenizle ilgili teknik bilgileri paylaşır mısınız?

Nazan Ayar: Teknoloji ve tasarım dersinin yapısı gereği bilimsel düşünme ve bu düşünceleri hayata geçirme, öğrencilerden beklenen bir davranıştır. Öğrencilerimizi hayata geçirilen bu projelerle değişik zaman ve farklı kategorilerde sergi ya da yarışmalara katılmaya teşvik ederiz. Bu yıl Mersin Üniversitesi sponsorluğunda düzenlenen Ar-Ge Proje Pazarı 2015’e katılmak üzere başvuruda bulunduk. Alternatif enerji kaynakları kategorisinde yaptığımız başvuru kabul edildi. Bizler adına önemli fakat çekindiğimiz bir fırsattı. Yaş grubumuzdan çok daha büyük ve bu alanda akademik eğitim almış kişilerle aynı saflarda yarışmanın heyecanını yaşadık. Ancak ürünümüze güveniyor ve bu ürünün yapım aşamasındaki çabamızın karşılığını alacağına inanıyorduk.

Projemiz, elektrik enerjisine ulaşmada sıkıntı yaşayacağımız alanlarda insanların karşılaşacağı problemlere çözüm bulma fikrinden ortaya çıktı. Toplantılarımız sonucunda, günümüzde her alanda kullanılan ve vazgeçilmez birer parçamız haline gelen mobil cihazlarımızı doğa yürüyüşlerinde hareket enerjisiyle şarj edebilmemize olanak tanıyan bir sistem üzerinde yoğunlaştırmaya karar verdik. Projemizde, yürürken harcadığımız enerjiyi farklı bir enerji türüne dönüştürmeyi amaçladık. Bu kapsamda yürüyüş botumuzun topuk kısmına mıknatısların sürtünmesi sonucu elektrik üreten bir sistem yerleştirdik. Attığımız her adımda topuk kısmında bulunan kol içeri girerek, ayağımızı kaldırdığımızda da dışarı çıkarak mıknatısların sürtünmesini sağladı ve elektrik elde edildi. Üretilen bu elektrik bot içine yerleştirilmiş olan dokuz voltluk bir bataryanın dolmasını sağlayarak gerektiğinde kullanılmak üzere depolandı. Ayrıca açık alanlarda kullanılacağını düşünerek güneş enerjisinden de faydalanmamız gerektiğine kara verdik. Bot içindeki bataryaya güneş pili bağlayarak hareketsiz kaldığımız anlarda da bataryanın güneş enerjisi ile dolmasını sağladık.

Öğrencinizin projeye katkısı hangi düzeyde gerçekleşti? Proje üzerinde çalışmalarınız ne kadar sürdü?

Faruk Aslan bu projeyi teknoloji ve tasarım dersi yapım kuşağı projesi olarak gerçekleştirdi. Yapım kuşağında izlemesi gereken yol olan tasarım süreci basamaklarının, benimle fikir alışverişi yaparak ve ihtiyaç duyduğu konularda görüş ve önerilerimi alarak kendi bilgi ve olanaklarıyla oluşturdu. Proje; sorun ile çözümün tanımlanması, çizimler, benzer ürün araştırmaları ve yapım sürecinden geçerek yaklaşık yedi-sekiz haftada tamamlandı.

Bilimsel projelerin öğrencilerin eğitimi üzerindeki etkisini nasıl görüyorsunuz?

Bilimsel projeler konusunda çalışan öğrenciler araştırma, gözlem, bilgi toplama gibi başlıklar kapsamında geliştirdikleri yeteneklerini, hayatları boyunca çeşitli alanlarında da kullanabilme becerisi elde ederek daha başarılı bir eğitim hayatı sürdürüyor. Ayrıca üreten bireyler olmanın haz ve doyumuna ulaşmaları da hayatlarında ve karakterlerine olumlu anlamda yansıyor.

Benzer yarışmalarda eğitim kurumunuzun ödüle layık görüldüğü projeler var mı?

Milli Eğitim Bakanlığı ve Türk Patent Enstitüsünün (TPE) 2013 yılında düzenlediği “Şimdi Düşünme Zamanı” adlı proje yarışmasında bir yapım kuşağı ve bir kurgu kuşağı projemiz Mersin ili genelinde sergilenmeye layık bulundu.

Projeniz hangi alanlarda kullanılabilecek? Sağladığı somut katkılar neler olacak? Projeleriniz sanayi kuruluşları tarafından geliştirilebilir mi?

Bu projede gerçekleşen ürün sayesinde insanlar doğa yürüyüşlerine çıkarken ya da kamp sırasında taşınabilir bataryaların ağırlığını da ekstra bir yük olarak taşımak zorunda kalmıyor. Cep telefonu, müzik çalar gibi aletlerini istedikleri zaman, istedikleri yerde şarj edebilmenin yanında aydınlatma ve diğer elektrik enerjisi ihtiyaçlarını da karşılayabiliyor. Bunların yanında özellikle açık arazide görevli güvenlik personelinin telsiz, gece görüş dürbünü ve benzeri aletlerinin bataryalarının şarj edilmesinde de rahatlıkla kullanılabiliyor. Bu işlemler sırasında var olan bir elektrik enerjisi kaynağını kullanmak yerine kendi ürettiğimiz elektrik enerjisinden (üstelik doğaya hiçbir zarar vermeden elde edilen ve yenilenebilir bir kaynak) yararlanılıyor. Ürünümüz herhangi bir ek maliyete de neden olmuyor. Özellikle uzun yürüyüşlerde zor durumda kalıp telefonun şarjının azaldığı ve GPS üzerinden yer tespitinin yapılması gerektiği durumların ortaya çıkması halinde, kurtarma ekiplerinin yardıma ihtiyacı olan kişiye ulaşana kadar telefonun açık kalabilmesi gibi bir avantaj da sağlıyor. Ürünümüz geliştirilip farklı alanlarda ve sektörlerde de kullanılabilir. Geliştirilebilmesi için herhangi bir engel bulunmuyor. Kalın tabanlı her türlü ayakkabı ve bota ürünümüz uygulanabilir.

Projenize kimler maddi destek sağladı? Yeni proje çalışmaları var mı?

Projemiz herhangi bir kurum veya kuruluşun maddi desteği olmadan, tamamen kişisel imkanlarla gerçekleştirildi. Ar-Ge proje Pazarı 2015’te tanıtıldıktan sonra Mersin Üniversitesi tarafından patent işlemleri için destek sağlandı. Ürünün patent sürecini de Mersin Üniversitesi sürdürüyor. Öğrencimiz değişik alanlarda farklı fikirler ürütebilen bir yapıya sahip. Bu çerçevede yeni fikir ve projeleri mevcut. Üzerinde çalıştığımız yeni proje yakıtsız çalışabilen bir jeneratör üretimi. Çeşitli kuruluşların desteği bu proje sürecinde atacağımız somut adımlarımızı hızlandıracaktır.

Üniversite-sanayi işbirliği öncesi gençlerin orta öğretim düzeyinde bilim projelerinin içinde yer almasının ne gibi artılar kazandıracağını düşünüyorsunuz?

Bilimsel projeler üzerinde çalışan öğrenciler bu projenin hazırlanması ve gerçekleştirilmesi aşamalarında pek çok yeti kazanıyor. Araştırmanın önemi; gözlem ve deney yapabilme, veri toplama ve bu verileri değerlendirme gibi birçok alanda kazandıkları bilgi ve beceriler gerek üniversite sürecinde gerekse hayatın diğer tüm alanlarında yol gösterici oluyor ve başarıya giden sürecin basamakları olarak kullanılabiliyor. Bunun yanında üniversite öğrenimi sırasında alacakları akademik bilgileri de üzerine koyarak daha büyük ve ses getiren projelere imza atmalarını kolaylaştırıyor. Teknoloji ve tasarım dersinin yanlış algılanan bir ders olduğunu düşünüyorum. Teknoloji ve tasarım dersi bir yetenek dersi değildir. Araştırma ve düşünme yetisine sahip her öğrenci bu derste başarılı olabilir. Derslerimizde tasarım sürecini yaşayarak, tamamen bilimsel projeler ortaya koyuyoruz. Bu da öğrencinin gelişimine yardımcı olmakta ve özgüven kazanmasını, devam eden eğitim hayatında da bu özgüveni kullanabilmesini sağlıyor. Böylece daha çok kendi ayakları üzerinde durabilen, sorunlar karşısında bilimsel düşünebilen ve birden fazla çözüm üretebilen bireyler yetişiyor.

Proje fikri nasıl ortaya çıktı? Neden bu proje içinde yer almak istediniz?

Furkan Faruk Aslan: Proje fikrinin ortaya çıkması teknoloji ve tasarım dersi öğretmenimizin yapım kuşağında günlük hayatta ne tür sorunlarla karşılaştığımızı listelememizi istemesiyle ortaya çıktı. Bu liste içerisinde sık sık kırsal alanlarda yürüyüşlere çıktığımı ve bu yürüyüşler sırasında cep telefonumdan müzik dinlemekten hoşlandığımı ama yeni nesil akıllı telefonlarda şarj kullanım süresinin çok kısa olması nedeniyle istediğim kadar müzik dinleyemediğimi ifade ettim. Öğretmenizle beraber listelediğim sorunlar üzerinde konuşup fikir alışverişi yaptık ve bu sorunu ele almaya karar verdik. Araştırmalarım sonucunda taşınabilir batarya gibi çözümler olduğunu gördüm ancak ben yürüyüş sırasında kendi harcadığımız enerjiyi kullanmak istiyordum. Bunu en kolay mıknatıslı dinamo ve güneş pili kullanarak sağlayabileceğime karar verdim. Botun topuk kısmına mıknatıslı dinamoyu, burun kısmına da güneş pilini yerleştirdim. Güneşin her açıdan pilin üzerine yansıtılmasını sağlamak amacıyla bot üzerinde yansıtıcı levhalar kullandım. Mıknatıslı dinamodan ve güneş pilinden gelen enerjiyi depolamak üzere dokuz voltluk bir bataryayı da bot içerisine yerleştirdim. Böylece yapım kuşağı projesi olan bu ürünün okulumuzda her yıl gerçekleştirilen “TÜBİTAK 4006 Bilim Fuarında” sergilenmesini sağladık.

Proje süresince kimlerden destek aldınız? Projenin eğitim hayatınızda size neler kattığını düşünüyorsunuz?

Proje fikrinin oluşması ve olgunlaşması sırasında rehber öğretmenimden fikir ve görüşleriyle daima yanımdaydı. Ailem de bu süreçte madi destek sağladı. Ayrıca öğretmenim Mersin Üniversitesi 2015 Ar-Ge proje pazarına başvurarak patent sürecinde de destek almamızı sağladı. Projenin tanıtımı ve medyada geniş ilgi görmesi sonucu özgüvenim inanılmaz derecede arttı. Üniversitede ürünümüzü sergilediğimizde mühendislik bölümleri ve değişik teknik bölümler arasında kaybolup gideceğimizi düşünmüştüm. Sanırım bu durum da yaşımın diğer yarışma katılımcılarına göre daha genç olmasından kaynaklanıyordu. Ama artık kendime daha çok inanıyorum. Proje üretmeyi seviyorum. Bilimsel proje üretimi konusunda da daha fazla deneyim kazandım. Eğitim hayatıma projeler üretebileceğim, elektrik-elektronik veya mekatronik gibi bir bölümde devam etmek istiyorum. Özellikle yakıtsız çalışan jeneratör projesi üzerinde çalışmalar yapacağım. Bu konudaki araştırmalarım için jeneratör sağlayacak sponsor arıyorum. Son olarak bana bu süreçte destek olan, yol göstericiliğini esirgemeyen öğretmenime ve maddi, manevi her ihtiyacımda yanımda olan aileme çok teşekkür ediyorum.