“Yetkilendirilmiş Yükümlü” (AEO-Authorized Economic Operator) statüsü, güvenilir firmalara...

“Yetkilendirilmiş Yükümlü” (AEO -Authorized Economic Operator) statüsü, güvenilir firmalara gümrük işlemlerinde çeşitli imtiyazlar tanıyan uluslararası bir statü olma özelliği taşıyor.

Yetkilendirilmiş Yükümlü statüsünü, 500 milyar dolarlık ihracat hedefine katkı sağlamak üzere geliştirilen uygulamalardan biri olarak nitelendiren Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Risk Yönetimi ve Kontrol Genel Müdürü Harun Uslu, statüye sahip olan firmaların zaman ve maliyet tasarrufu sağlayarak, siparişlerini zamanında teslim edebileceklerini söyledi. Harun Uslu statüye başvuru süreci ve firmaların izlemesi gereken yolla ilgili de bilgi verdi.

Yetkilendirilmiş Yükümlü (AEOAuthorized Economic Operator) statüsü kavramı nedir? Yapısı ve kapsamıyla ilgili bilgi verir misiniz?

Yetkilendirilmiş yükümlü statüsü, gümrük yükümlülüklerini yerine getiren, kayıt sistemi düzenli ve izlenebilir olan, mali yeterlilik, emniyet ve güvenlik standartlarına sahip bulunan, kendi oto kontrolünü yapabilen güvenilir firmalara gümrük işlemlerinde birtakım kolaylık ve imtiyazlar tanıyan uluslararası bir statüdür. Bakanlığımızca verilen diğer statülerden farklı olarak, bu statü karşılıklı tanıma anlaşması imzalanacak diğer ülkelerde de geçerli olacaktır. Yetkilendirilmiş Yükümlü sertifikasına sahip firmalar onaylanmış kişilerin yararlanabildiği (mavi hat, götürü teminat, eksik belgeyle beyan gibi) tüm kolaylıklardan faydalanabilmekte, 10 Ocak 2013 tarihinden itibaren de çeşitli uygulamalar kapsamında işlem yapabilmektedir.

İhracatta Yerinde Gümrükleme: İhracatta yerinde gümrükleme izni sayesinde ihracat eşyasının gümrük işlemleri, izin sahibi firmanın kendi tesislerinde yapılarak ihracat eşyası iç gümrüğe getirilmeden doğrudan sınır gümrük idaresine sevk edilebiliyor. Eşya muayenesinin gerekli olduğu sınırlı sayıdaki durumlarda ise gümrük memurunca firmanın tesislerine gidiliyor. Bir önceki yıl içinde toplam 5 milyon FOB doları tutarında ihracat gerçekleştirmiş olan ve yetkilendirilmiş yükümlü sertifikasına sahip firmaların, bu uygulamadan yararlanması mümkündür.

İzinli Gönderici: Eşyanın transitine yönelik gümrük işlemlerini firmanın kendi tesislerinde yapılarak transit eşyasının hareket gümrük müdürlüğüne sunulmaksızın, doğrudan çıkış gümrük idaresine sevk edilmesidir. Eşya muayenesinin gerekli olduğu sınırlı sayıdaki durumlarda ise gümrük memurunca firmanın tesislerine gidilebiliyor.

Daha Az ve Öncelikli Muayene: Yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası sahipleri diğer yükümlülere göre daha az belge kontrolüne ve muayeneye tabi tutulacak. Belge kontrolü veya eşya muayenesi gerektiğinde ise, söz konusu kontroller öncelikli olarak yapılacak. Ayrıca 2014 yılında ise bu kolaylıklara ilave olarak Bakanlığımızda “imalatçı olan ithalatçılarımız” için başlatılacak olan yeni bir kolaylık “ithalatta yerinde gümrükleme” uygulaması ile “izinli alıcı” uygulamasıdır.

AEO statüsüne başvuruda bulunma şartları nelerdir? Bu uygulama şu an tüm illerde devreye girdi mi? Bu belgeyi almanın masrafı nedir? Belgenin alınma süresi ve geçerliliği ne kadardır? Başvuru süreciyle ilgili bilgi alabilir miyiz?

Yetkilendirilmiş yükümlü statüsü sahibi olabilmek için, öncelikle güvenilirlik, mali yeterlilik, ticari kayıtların güvenilirliği ve izlenebilirliği ile iç kontrol sistemi sahibi olmak gibi temel koşulların sağlanması gerekiyor. Söz konusu uygulama 10 Ocak 2013 tarihli ve 28524 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği ile tüm ülkemizi kapsayacak şekilde yürürlüğe girdi. Belgeyi almanın maliyeti firmaların alt yapısının yeterlilik seviyesine göre değişkenlik gösteriyor. Sertifika başvurularında başvurunun yapıldığı yer olan bölge müdürlüklerindeki ön inceleme süresi 15 gündür. Genel Müdürlük incelemesi ve yerinde inceleme de bir arada değerlendirildiğinde süre iki-dört ay arasında değişebiliyor. Belge süresi askıya alma ve iptal yaptırımları saklı kalmak üzere sınırsızdır; belgenin periyodik olarak yenilenmesi söz konusu değildir. Başvurular şirket merkezlerinin ticaret siciline kayıtlı olduğu yere en yakın olan gümrük müdürlüklerinin bağlı oldukları bölge müdürlüklerine yapılabiliyor. Burada ön incelemesi gerçekleştirilen başvuruların yerinde incelemesi ise sonradan Bakanlığımızın kontrol yetkililerince gerçekleştiriliyor.

Yetkilendirilmiş Yükümlü statüsünün ihracatçıya sağlayacağı katkıları sıralayabilir misiniz?

Yetkilendirilmiş yükümlü statüsü, 500 milyar dolarlık ihracat hedefine katkı sağlamak üzere geliştirilen uygulamalardan biridir. Bu statü sahibi ihracatçılar, ihracatta yerinde gümrükleme iznine, taşıyıcılar ise izinli gönderici yetkisine sahip olabiliyor. Böylece ihracatta yerinde gümrükleme iznine sahip firmalar eşyalarının gümrük işlemlerini kendi tesislerinde yapabiliyor. Bu izne sahip olmayan ihracatçıların işlemlerinin basitleştirilmesi ve hızlandırılması ise izinli gönderici yetkisine sahip olan taşımacılar vasıtasıyla sağlanıyor. Bu taşımacılar ihracatçıların eşyalarını kendi tesislerinden iç gümrüğe uğramaksızın doğrudan sınıra yönlendirebiliyor. Her iki uygulamada da eşya muayenesinin gerektiği sınırlı durumlarda gümrük memurunca firma tesislerine gidiliyor ve bu işlemler yine hızla sonuçlandırılıyor. Böylece firmalar hem zaman ve maliyet tasarrufu sağlayacak, hem de siparişlerini zamanında teslim edebilecek. Bununla birlikte, gümrüklerimizdeki iş yoğunluğu hafifletilerek araç kuyrukları azaltılacak. Tüm bunların bir sonucu olarak, ticaret erbabımızın uluslararası piyasalarda daha çok tercih edilmesi ile artacak rekabet gücümüz, ihracatımızın desteklenmesine ayrıca katkı sağlayacak.

Bu statü hangi ülkelerde uygulanmaktadır? Çalışmayla ilgili koordinasyon içinde olduğunuz Gümrük ve Ticaret Bakanlıkları hangileridir?

Söz konusu statü başta ülkemizin en büyük ticaret ortağı olan Avrupa Birliği ile ABD, Güney Kore, Japonya ve Çin gibi ekonomik hacmi yüksek ülkeler ile Kanada, Norveç, İsviçre gibi gelişmiş ülkelerde uygulamaya konuldu. Ayrıca Malezya, Yeni Zelanda, Singapur gibi Asya ülkeleri ile Makedonya gibi Doğu Avrupa ülkelerinde; İsrail ve Ürdün gibi Ortadoğu ülkelerinde; Meksika, Kolombiya, Kosta Rika, Arjantin, Dominik Cumhuriyeti, Guatemala, gibi Latin Amerika ülkelerinde ve Cezayir, Kenya, Zambiya gibi Afrika ülkelerinde uygulama yürürlüktedir. Çalışma ile alakalı Hollanda ve Almanya gümrük idarelerine çalışma ziyaretlerinde bulunduk. İngiltere, Güney Kore uygulamaları ortak projeler aracılığıyla inceledik. Halihazırda söz konusu uygulamanın karşılıklı tanıma anlaşmaları ön görüşmeleri Avrupa Birliği, ABD ve Güney Kore ile devam ediyor.

Türkiye’deki kaç üreticinin 2014 yılı içinde Yetkilendirilmiş Yükümlü statüsüne sahip olabilmek için başvuruda bulunmasını bekliyorsunuz? Türk üreticilerin istenilen şartları yerine getirmekte zorlanacağını düşünüyor musunuz?

Yetkilendirilmiş yükümlü statüsünün hayata geçirilmesini müteakip uygulamanın bilinirliğini artırmak, anlaşılmayan konuları ve soruları ortaya koymak, özel sektörün uygulamaya adaptasyonunu sağlamak üzere çeşitli çalışmalar yürütülüyor. Uygulamanın ilk yılı olan 2013’te gümrük idaresi ve özel sektör işbirliğine Bakanlığımızca özellikle önem verildi; uygulama konusunda firmalara bilgi verilmesi amacıyla farklı illerde tanıtım toplantıları gerçekleştirildi. Ayrıca, başvuruları ve içeriği soru formları ile alakalı bilgi almak isteyen firmalarla Bakanlığımızda toplantılar yapılıyor, başvuru süreçleri tüm detaylarıyla anlatılıyor. Bu bağlamda, tanıtım faaliyetleri halen devam ediyor ve süreç içinde başvuru yapan firmaların sayısı gün geçtikçe artıyor. 2013 yılı içinde üçü ihracatçı olmak üzere toplam altı firma yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası almaya hak kazandı. 2014 yılı içinde ise 100’e yakın firmanın başvuruda bulunmasını bekliyoruz. Üreticilerimizin önemli bir kısmının yapacakları küçük çapta düzenlemelerle şartları karşılamakta zorlanmayacağını düşünüyoruz.